De totale overslag in de haven van Rotterdam ging in 2017 crescendo. De stijging is met name toe te schrijven aan het segment van de containers. ,,In 2016 nam de overslag in containers met 1,2 procent toe. In 2017 is er een stijging te zien in de containers van ongeveer 10 procent. Dat is ongekend”, aldus Allard Castelein. De president-directeur van het Havenbedrijf Rotterdam gaf aan dat de enorme investeringen in de grootste haven van Europa, onder andere in de raffinagesector, van groot belang zijn voor de toekomst. Castelein was per traditie een van de sprekers op de Dag van de Haven van de Havenvereniging Rotterdam. Deze vereniging bestaat begin 2019 tachtig jaar.
Op 30 januari 1939 besloten namelijk enkele prominente namen uit het havenbedrijfsleven om Haven Vereniging Rotterdam op te richten. Eind 2017 werden de ongeveer 600 gasten in het Nieuwe Luxor verwelkomd door Ronald Schinagl, huidig voorzitter van de Havenvereniging Rotterdam. Hij introduceerde hoofdspreker Jaap Smit, commissaris van de Koning in Zuid-Holland. De toekomst van de Rotterdamse haven heeft bij de provincie Zuid-Holland topprioriteit. Dat was de essentie van het uitvoerige maar interessante betoog van de commissaris. Hij onderstreepte trots te zijn op de grootste haven van Europa. Belangrijke thema’s op de 72e Dag van de Haven waren de energietransitie, het belang van data, bereikbaarheid en samenwerking binnen Noordwest Europa.
,,Ik heb iets met een haven, op meerdere manieren. En ik heb heel veel met Rotterdam. Ik ben trots op de grootste haven van Europa. Op de rijke historie, het dynamische heden en de veelbelovende toekomst. Wat is dat eigenlijk, een haven? Een haven is een plek waar je kunt aanleggen, na een reis of overtocht. Ik heb dat zelf als fervent liefhebber van de recreatievaart vaak gedaan. Een haven is een plek die beschut is, je hebt er geen last van de deining en golven buitengaats. Een haven is een veilige plek, waar schip en bemanning beschermd worden tegen externe invloeden en krachten. Niet voor niets heeft het begrip veilige haven in het internationaal recht een stevige betekenis. Daarbij gaat het om afspraken die personen en organisaties beschermen. In het oorlogsrecht kennen we de term ‘safe haven’, een zone in een oorlogsgebied waar mensen veilig zijn. Een haven is een plek waar je naartoe kunt vluchten en dat is letterlijk van vitaal belang. ‘ Safe haven’ zit, het komt misschien door mijn theologische achtergrond, voor mijn gevoel niet ver af van ‘heaven’,“ aldus Jaap Smit.
Global village
Hij vervolgde met ‘een wereldser’ relaas. ,,Als ik hier in Rotterdam ben – en ook op een plek als Schiphol – is wat ik om mij heen zie altijd buitengewoon fascinerend. Wat een dynamiek, de hele wereld loopt, rijdt, vaart en vliegt er door elkaar. Een haven is een geweldige smeltkroes van activiteiten, organisaties en mensen uit alle hoeken van de aardbol, met verschillende culturele achtergronden. Allemaal op weg naar hun bestemming. Met een duidelijk doel voor ogen. Ze komen in en gaan uit. Grenzen doen er niet toe, zo lijkt het. Reizen en transporteren, het kan anno 2017 bijna zonder barrières en dat maakt dat de wereld een ‘global village’ is. Enerzijds is dat natuurlijk goed, want het heeft ons allemaal een enorme welvaart gebracht. Anderzijds kleven aan die openheid en globalisering zeker risico’s, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid. Dat globalisering niet voor iedereen even positief uitpakt, weten wij ook. Echter, het is meedoen of afhaken. En dat laatste wil niemand. Voor havens en voor luchthavens is de ‘global village’, met de open grenzen en alles wat daarbij hoort, de realiteit. De ‘global village’ is de plek waar zaken worden gedaan, kansen worden gecreëerd en ontwikkelingen worden ingezet.”
Arbeidsethos
De commissaris roemde ook het Rotterdamse arbeidsethos. ,,De haven van Rotterdam is een plek waar keihard wordt gewerkt. Waar de overhemden en overalls in de winkels liggen met de mouwen al opgestroopt. Waar 24 uur per dag activiteit is. Waar een belangrijk deel van ons nationale inkomen wordt verdiend. Het heeft hier iets stoers: dit is een mainport! Die grote, dynamische haven is ooit door de Rotterdammers opgebouwd. Een verhaal om trots op te zijn, maar die groei van de haven ging natuurlijk niet zonder slag of stoot.”
Historische feiten
Smit stond vervolgens stil bij enkele historische feiten. ,,Wat ik zo fascinerend vind, is dat Rotterdam in het begin van de negentiende eeuw nauwelijks belangstelling had voor een rol als transitohaven. Rotterdam was een koopstad, een thuis voor handelaren die heel erg hun best deden de belangen van de stapelmarkt veilig te stellen. Het begrip ‘doorvoer’ kwam in het lexicon van de koopmannen niet voor. Transito werd aangeduid als ‘blote doorvoer’ en daar wilden Rotterdammers eerst niet van weten, omdat daarmee de ‘vrugt van industrie en mercantile kundigheden’ zou worden aangetast. Samengevat: Rotterdam stond tot de tweede helft van de negentiende eeuw niet bekend als stad van durf en ondernemingszin. Daarna werd het snel anders. Vooral na de aanleg van de spoorwegen en het graven van de Nieuwe Waterweg. Nieuwe perspectieven wenkten, vooral voor ondernemers die kansen zagen voor transito.”
Wederopbouw
Rond 1880 was in feite voor de koopstad het doek gevallen en ontwikkelde Rotterdam zich als transitostad. Dat leidde tot enorme investeringen in de havens, tussen 1880 en 1914 alleen al 80 miljoen gulden. En dat betekende ook een geweldige demografische ontwikkeling. De stad groeide tussen 1850 en 1914 van 100.000 naar 470.000 inwoners. In 1910 werkte meer dan de helft van de beroepsbevolking in havengebonden dienstverlening en nijverheid. ,,Rotterdam groeide in de vorige eeuw uit tot de grootste haven van de wereld. Met uiteraard een dip tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar met een enorme veerkracht in de jaren van de wederopbouw. Met de ontwikkeling van het Botlekgebied, de introductie van de container (in 1966) en de aanleg van de Maasvlakte. Symbolisch is dat, in 1970, toen Rotterdam al zo’n acht jaar als grootste haven van de wereld bekend stond, deze stad ook het thuis was van de beste voetbalclub van Europa en de wereld.” Oudere ondernemers in de zaal konden het zich nog als de dag van gisteren herinneren. Feyenoord won de Europacup 1 door Celtic in Milaan met 2-1 te verslaan. Vervolgens werd de wereldcup gewonnen ten koste van het Argentijnse Estudiantes…
Concurrentiestrijd
Na de historische uiteenzetting ging Jaap Smit nader in op het nu en de toekomst. ,,Rotterdam kan namelijk niet op zijn lauweren rusten. Nog steeds is de haven, ruimschoots de grootste van Europa en op wereldschaal van enorm belang. Hier wordt tussen de drie en vier procent van ons bruto binnenlands product verdiend. De provincie Zuid-Holland heeft een belangrijke rol bij het sterk en groot houden van de haven, nu en in de toekomst. Wereldwijd zien we een toenemende concurrentie. Van de tien grootste havens van de wereld zijn er zeven Chinees. Er is een trend naar schaalvergroting en stevigere spelers. In die concurrentiestrijd staan we sterker als we, binnen Noordwest Europa, meer gaan samenwerken.”
Vlaams-Nederlandse Delta
De provincies Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland vormen een netwerk met de Belgische provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen. Binnen deze Vlaams-Nederlandse Delta werken de zeehavens van de zes provincies samen in het Zeehavenoverleg. ,,Ik snap dat en ik vind dat uitstekend, want goed beschouwd zijn het de complementaire kwaliteiten van onze havens, die ons op het mondiale toneel in de ‘spotlights’ zetten. Kijk eens vanuit het perspectief van andere belangrijke logistieke regio’s in de wereld, vanuit Amerika of vanuit Azië, en wat zie je dan: één fantastisch geoutilleerde toegangspoort tot Noordwest-Europa.”
Klimaatakkoord
De commissaris haakte aan bij het klimaatakkoord van Parijs. ,,Het luidt het einde in van een economie gebaseerd op fossiele brandstoffen. Voor de haven met haar energie-intensieve economische structuur heeft het akkoord grote gevolgen en is daarmee urgent. Dat besef heerst hier volop. De Rotterdamse haven ontwikkelt zich tot de plaats waar de energietransitie vorm krijgt. Juist op een plek met energie-intensieve bedrijven is de kennis aanwezig om technieken te ontwikkelen, waarmee de CO₂-uitstoot tot vrijwel nul kan worden teruggebracht. Met die techniek is ook weer geld te verdienen. Het is een interessante overgangsfase, want we staan nog maar aan het begin.”
Data
Ook het belang van data in onomkeerbaar. ,,We leven in een tijd van Internet van de Dingen, blockchains, robotisering en cyberaanvallen. De nullen en enen komen van alle kanten op ons af… Eén ding is zeker: in de haven van de toekomst zijn, naast snelheid en efficiency, ook data een heel belangrijke concurrentiefactor.” Vervolgens ging de commissaris nader in op de faciliterende rol van de provincie in het kader van ruimtelijke ordening, vergunningen en veiligheid. ,,Ook op het gebied van verduurzaming speelt de provincie een belangrijke rol. Wij werken aan de uitvoering van het Nationale Energieakkoord. De vernieuwing van onze energievoorziening komt, zeker op de korte termijn, vooral van windenergie. De provincie heeft de opdracht om voor 2020 in Zuid-Holland 735 megawatt aan windenergie aan te laten leggen.”
Zien is geloven
Renee Naaktgeboren, Tender Manager Offshore & Conversion bij Damen Shiprepair & Conversion, werd op de Dag van de Haven benoemd tot Jong Haventalent 2017. In die hoedanigheid bezoekt zij bedrijven, onderwijsinstellingen en evenementen in of rond de Rotterdamse haven met als doel om jongeren te enthousiasmeren voor de haven. Haar motto is: ‘zien is geloven’. Renee maakte dit duidelijk tijdens een flitsinterview door Lisette van der Pijl, voorzitter van Jong Havenvereniging Rotterdam.
