De maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, hebben ook een negatieve impact op de binnenvaart. Naar verwachting zal de omzetdaling zich minstens tot medio 2021 doen gelden. De binnenvaart heeft last van industriële krimp en het afgenomen vervoer over de Rijn naar Duitsland. In de eerste helft van 2020 daalde het internationale binnenvaartvolume met 10 procent dubbel zo snel dan het nationale deel (-4 procent). Het vervoer tussen de havens van het ARA-gebied (Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen) houdt goed stand. Europa blijft onverkort inzetten in op de binnenvaart omdat het vervoer over het water toekomstbestendig is. De uitstoot van CO2 per ton vervoerde lading is via de binnenvaart aanzienlijk minder dan bij vervoer over de weg. Doelstelling van de Europese Commissie is dat in 2030 dertig procent van alle transporten in Europa over water of spoor zal geschieden. In 2050 moet dat meer dan de helft zijn.
Rijn
Het vervoer op de Rijn en de zijrivieren is de belangrijkste markt voor de binnenvaart. De afvoer naar de Oosterburen viel de afgelopen twee jaar met 10 procent terug en deze dalende lijn zet zich in 2020 door. Oorzaken hiervoor zijn naast het coronavirus, de afbouw van het kolenvervoer, de moeizaam draaiende zware industrie en de afgenomen betrouwbaarheid door laag water dat in het droogtejaar 2018 verladers naar het spoor deed uitwijken.
Inland terminals
Met het uitgebreide netwerk van inland terminals groeide het nationale vervoer wel. De binnenvaart moet echter waakzaam blijven, mede vanwege de congestie in de havens en de verduurzaming van het wegvervoer. Probleem is dat er te weinig capaciteit is in de havens. De zeerederijen maken veelal de dienst uit. Extra capaciteit met speciale binnenvaartkranen zou een uitkomst zijn.
PTC
Ook in 2020 heeft de Particuliere Transport Coöperatie (PTC) zich weer met maatwerkoplossingen onderscheiden. PTC tracht mede dankzij haar coöperatieve rechtsvorm de schade voor haar leden zo veel mogelijk binnen de perken te houden. Het is een sterk georganiseerde coöperatie van individuele schippers. Door de krachten te bundelen is PTC al ruim 25 jaar in staat gebleken een compleet pakket met logistieke diensten aan te bieden. Ze heeft een gevarieerde vloot van een vijftigtal 500 tot 3500 tons schepen. PTC houdt met een ladingvolume van 4.600.000 ton in totaal 250.000 vrachtwagenbewegingen per jaar van de weg.
Vervoersaandeel
De binnenvaart is een uitstekende vervoersmodaliteit als alternatief voor of aanvulling op andere vormen van transport binnen de logistieke keten. De binnenvaart heeft zelfs een vervoersaandeel van ruim 30 procent in Nederland. Ons land heeft met ongeveer 12.000 binnenvaartschepen in deze sector zelfs de grootste vloot van Europa.
Bestemmingen
Nederland telt ongeveer 350 industriële binnenhavens, waarvan dertig containerhavens. Op deze inland terminals en de honderden bulk- en stukgoedhavens wordt bij elkaar net zoveel verdiend als in de zeehavens. Grote goederenstromen worden vervoerd over het water tussen bestemmingen in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en het Donaugebied.
Omvangrijke vloot
De binnenvaart heeft diverse voordelen voor economie, mens en maatschappij. Deze vervoersmodaliteit is milieuvriendelijk en veilig, opereert zowel nationaal als grensoverschrijdend, beschikt over een omvangrijke vloot met een grote diversiteit aan scheepstypen en biedt moderne logistieke en innovatieve oplossingen.
Seine-Nord
De aanleg van het Seine-Nord Kanaal is een belangrijke doelstelling in het Trans-Europese Netwerk voor Transport (TEN-T). In de afgelopen dertig jaar zijn er weinig initiatieven geweest in de binnenwateren die belangrijker en ambitieuzer waren dan de aanleg van dit kanaal. Ze zal het Seine-bekken, en in het bijzonder de agglomeratie van Parijs, ontsluiten voor binnenvaartschepen en duwkonvooien van en naar het waterwegennetwerk in Noordwest Europa.
Laag water
Laag water is al minstens 10 jaar het nieuwe normaal. Ten opzichte van het boekjaar 2018, waar er ruim 7 maanden sprake was van historisch laag water op de Rijn, is het waterpeil van de Rijn en de zijrivieren in 2019 en 2020 redelijk op niveau gebleven. Ondanks de lastige omstandigheden probeert PTC met haar aangesloten leden de klanten optimaal te bedienen. Samen met de klant wordt er gebrainstormd over hoe vervoerstromen kunnen verbeteren en verduurzamen.
Kracht
PTC biedt zekerheid voor haar leden, de schipper-eigenaars van een moderne vloot. ,,De kracht is onze samenwerking. We hebben voldoende vast werk om al onze leden dagelijks te laten varen, al zorgen lange periodes van laag water en uiteraard ook de huidige coronatijd voor de nodige uitdagingen. PTC heeft het voordeel dat de schepen ook in de kleinere haarvaten van de waterwegen kunnen komen. De scheepsverhouding is afgestemd op het ladingpakket waardoor de samenstelling van onze vloot goed in balans is”, aldus Henri van Sandijk van de Particuliere Transport Coöperatie (PTC).
Waterstof
Waterstof is in de ogen van PTC de oplossing voor emissieloos varen in de toekomst. ,,Geen halve investeringen meer in milieu die weinig uithalen en waarbij de overheid de spelregels tussentijd weer kan veranderen. Waterstof kan ook de oplossing bieden voor de retrofit schepen waaruit nu het grootste deel van de binnenvaart nog bestaat. Zodra we een schip in kunnen richten met een waterstofmotor varen we 100 procent zonder emissie. Dit is in onze ogen de toekomst. Ook de politiek zal zijn verantwoordelijkheid moeten pakken en onder andere met subsidies en duidelijke regelgeving moeten komen.”
Motor
De aangescherpte Europese regelgeving voor een extra uitdaging in de sector. Een motor van een binnenvaartschip gaat zelden kapot. In 2021 moeten echter alle motoren van binnenvaartschepen aan de nieuwe Europese norm voldoen, bijna 1 op 1 vergelijkbaar met Euro 6 vrachtwagens. Dit wordt een hele tour.
Investering
Zo’n nieuwe motor vergt een investering van 3 tot 5 ton. Dat is bijna net zoveel als voor een nieuw schip in de kleinere tonnage klasse. Probleem is echter dat nieuwbouw van kleinere schepen niet meer rendabel is.
Groener varen
Vandaar dat er alternatieven, zoals varen op waterstof, bedacht worden om de bestaande schepen toch te kunnen laten doorvaren. PTC is samen met Tata Steel, Port of Amsterdam en TU Delft een campagne opgestart met betrekking tot het groener varen via waterstof. Van de totale vloot in Nederland van 12.000 binnenvaartschepen wordt jaarlijks slechts een honderdtal motoren vervangen. Varen op waterstof is de reddingsboei voor met name schepen in de lagere tonnageklassen.
Droge bulklading
De binnenvaart is het professioneel vervoer van talrijke ladingsoorten over de Europese binnenwateren. Binnenhavens zijn knooppunten waar lading van transportmodaliteit wisselt, aankomt of vertrekt. Met de binnenvaartschepen worden containers en droge bulklading – zoals staal, kolen, kunstmest, zand, grind en agrarische producten – voor een grote groep opdrachtgevers naar de klant gebracht.
Grootste vloot
Soms is het de ene dag laden en de andere dag lossen, maar dat is uiteraard sterk afhankelijk van de te overbruggen afstanden. De vaartijd bijvoorbeeld van een binnenvaartschip van Tata Steel in IJmuiden tot Maastricht is bijna 30 uur, maar daarmee wordt wel de lading van 120 vrachtwagens overgebracht.
Bedrijfsopvolging
Opvolging van vader op zoon is bepaald geen vanzelfsprekendheid meer in de binnenvaart. ,,Bedrijfsoverdracht is een groot probleem in deze sector. De samenwerking aan boord heeft mede ten doel dat ook een goede medewerker ondernemer kan worden. Ondersteund door de uittredende schipper, die optreedt als een soort supervisor, kan die werknemer de nieuwe eigenaar worden. Zodoende proberen we de vloot in stand te houden. De schepen in de kleinere klassen zijn een mooie opstap voor jonge startende ondernemers”, legt Henri van Sandijk uit.
Tonnagegroep tot 1500 ton
PTC wil dan ook graag nieuwe leden in de moeilijk te financieren tonnagegroep tot 1500 ton laten aansluiten. De banken eisen een eigen financiële inbreng van startende ondernemers, die gaan opereren in een sterk fluctuerende sector. Voor veel schippers is er afhankelijk van de markt het ene jaar veel winst, terwijl het andere jaar problematisch kan zijn. ,,Wij hopen ook de bedrijfsopvolging voor schepen tot 1500 ton een stimulans te geven. Een toenemend aantal van deze binnenvaartschepen is de afgelopen jaren noodgedwongen naar de sloop gegaan. Dat is ook vanuit de vervoersgarantie van PTC een ongewenste situatie.”
Haarvaten
Probleem is dat er vandaag de dag praktisch alleen nog nieuwbouw van grote schepen is. De grotere maat zorgt namelijk voor meer omzet. De binnenvaart moet echter de markt tot in de haarvaten blijven bedienen. Daar rekenen ook de klanten van PTC op. Het is belangrijk dat de kredietlimiet hoger wordt voor de schipper die zijn vaartuig wil financieren.
Rolgoten
Gerecycelde kunststof rolgoten, Connect Coil Carrier (CCC) in het ruim vormen een mooi voorbeeld van samenwerking tussen PTC en Tata Steel, een van de grotere klanten van de coöperatie. Via een gebruiksvriendelijk kliksysteem kunnen de rollenhouders gemakkelijk in elkaar gezet worden. De lading ligt veilig en stabiel en de rolgoten rusten precies op de spanten.
