De energietransitie heeft zich in de haven van Amsterdam sneller ontwikkeld dan verwacht, maar de jaarcijfers van 2020 zijn uiteraard door COVID-19 negatief beïnvloed. Door de halvering van de kolenoverslag en een lagere overslag van en vraag naar andere fossiele producten is de energietransitie in een stroomversnelling gekomen. De Amsterdamse haven is de vierde haven van West-Europa en groot in de overslag en verwerking van energieproducten. Het Noordzeekanaalgebied sloeg in 2020 ruim 105 miljoen ton goederen over waarvan circa 86 miljoen ton in de haven van Amsterdam. In de havenregio werken in totaal ruim 68.000 mensen bij bedrijven in de haven en bij havengerelateerde bedrijven. Daarvan werken zo’n 31.000 mensen in Amsterdam.
,,De pandemie heeft de energietransitie versneld, maar heeft het jaar ook getekend. We moesten onze werkwijze radicaal omgooien en zagen toe hoe de zee- en riviercruise stil kwamen te liggen. Toch zijn we ook trots omdat we hebben gezien dat de haven in het moeilijke jaar 2020 is blijven doordraaien. Het is duidelijker dan ooit geworden welke vitale functie de haven heeft voor stad en regio. Het uiteindelijke verlies is beperkt gebleven doordat de contractopbrengsten op niveau zijn gebleven”, aldus Koen Overtoom, CEO Port of Amsterdam.
Er zijn steeds meer partijen die de krachten bundelen om alternatieven te ontwikkelen in verband met de productie van duurzame brandstoffen in de Amsterdamse haven. Een voorbeeld daarvan is het in 2020 opgestarte onderzoek waarin samen met onder andere Schiphol en SkyNRG de mogelijkheden worden onderzocht om synthetische kerosine te produceren en te transporteren naar de luchthaven.
Convenant
Daarnaast ondertekende Port of Amsterdam in april 2020 een convenant om het baggerdepot in de voormalige Averijhaven nabij IJmuiden te ontwikkelen tot Energiehaven. De Averijhaven zal worden getransformeerd tot een haven voor met name de offshore windenergie.
Nieuw strategisch plan
De gemeente Amsterdam heeft onlangs het nieuwe Strategisch Plan 2021-2025 van Port of Amsterdam goedgekeurd. In dit plan zijn de strategische keuzes voor de komende vier jaar vastgelegd. Doelstelling is een toonaangevende Europese zeehaven die voorop loopt in de transitie naar een duurzame samenleving. Gemeente, Port of Amsterdam en de havenbedrijven werken met elkaar samen om de haven, de stad en de regio klimaatneutraal en circulair te krijgen.
Verduurzaming versnellen
,,Als Europese zeehaven nemen we het voortouw in de energietransitie en de realisatie van de circulaire economie in de stad en de regio. We gaan ons inspannen om klanten, ladingen en activiteiten duurzamer te laten groeien. Verder maken we het scheepvaartproces vlotter, veiliger, transparanter en ontwikkelen we een energie- en grondstoffeninfrastructuur om de verduurzaming van de industrie te versnellen”, legt de CEO van Port of Amsterdam uit.
Ambitie
,,Het mooie van de strategie is dat we deze samen met klanten en andere stakeholders hebben ontwikkeld. Er zit ambitie in en we nemen onze verantwoordelijkheid als duurzame, economische motor voor de regio. Na ons kolenbesluit van 2017, waarbij we aangaven na 2030 geen kolen meer in de haven te willen overslaan, gaan we met dit strategisch plan nog een stap verder door concrete doelen te stellen voor alternatieve brandstoffen en non-fossiele omzet.”
Steun gemeente
Zo wordt actief aangestuurd op een duurzaam havencomplex met steeds minder CO2-uitstoot. ,,Tegelijkertijd blijven we hiermee in Europa een sterke speler die ons verbindt met de wereld en een economische factor van belang is. Wij zijn blij met de steun van de gemeente Amsterdam voor deze nieuwe strategie en werken graag samen met onze klanten om de haven te verduurzamen en te verbeteren”,
Nieuwe vestigingen
Port of Amsterdam laat klanten, ladingen en activiteiten duurzamer groeien. Dit gebeurt door nieuwe duurzame vestigingen aan te trekken. Maar ook door producenten van duurzame energie te koppelen aan bestaande klanten in de haven, of door ervoor te zorgen dat de reststroom van de één, de grondstof wordt van de ander. Doelstellingen die het havenbedrijf hierbij heeft gesteld zijn onder meer het aantrekken van meer circulaire procesindustrie en het groeien in non-fossiele omzet.
Concurrentiekracht
Het scheepvaartproces wordt vlotter, veiliger en transparanter. Om goederenstromen optimaal te verwerken, moet er informatie worden uitgewisseld tussen havenautoriteiten, rederijen, schepen, agenten, terminals en nautische dienstverleners. Concreet is het doel dat minimaal 95 procent van de scheepvaart op tijd aankomt en vertrekt. Door ook samen te werken met andere Nederlandse havens, innoveert het havenbedrijf sneller en versterkt daarmee de concurrentiekracht.
Nieuwe zeesluis
Port of Amsterdam ontwikkelt een toekomstbestendig havencomplex. De infrastructuur is het fundament van de haven. Deze ontwikkelt het havenbedrijf onder meer met de nieuwe zeesluis en sterkere achterlandverbindingen via water, weg en spoor. Er is een behoefte aan duurzame infrastructuur, zoals walstroom, waterstoftankstations en bunkerfaciliteiten voor nieuwe brandstoffen.
Duurzame verwerking
Ook is er een energie-infrastructuur nodig voor de duurzame verwerking van rest- en grondstoffen. Port of Amsterdam maakt werk van de beschikbaarheid van (groene) waterstof, stoom, CO2 en de verzwaring van het elektriciteitsnetwerk. Dit alles vraagt om het creëren van voldoende fysieke-, milieu- en (externe) veiligheidsruimte.
SHIP
De interactieve tentoonstelling SHIP in Velsen-Noord over de bouw van de grootste zeesluis ter wereld en wonen en werken in en rond het Noordzeekanaalgebied is zeer de moeite waard. Het geeft bezoekers een goed beeld van de bouw van Zeesluis IJmuiden in al zijn facetten en vele havenactiviteiten op en rond het Noordzeekanaal.
Selectieve onttrekking
Een nieuw onderdeel van de tentoonstelling is het verhaal over selectieve onttrekking. Een maatregel om verdere verzilting van het Noordzeekanaal tegen te gaan. Het zorgt ervoor dat een deel van het zoute zeewater dat meekomt met elke schutting van de nieuwe zeesluis, weer terug naar zee wordt afgevoerd. Dit voorkomt dat het water in het Noordzeekanaal te zout wordt en landbouw, natuur en de drinkwatervoorziening daar nadelige gevolgen van ondervinden
Riviercruise
Sinds eind juni zijn nieuwe versoepelingen ingegaan voor riviercruiseschepen in de Amsterdamse haven. De riviercruise valt onder de regels van de horeca. ,,Dat betekent dus niet per se 100 passagiers per schip. Stel dat je twee restaurants aan boord hebt waar voldoende afstand mogelijk is. Dan mag je 200 passagiers meenemen. We zijn heel blij om weer meer schepen te mogen ontvangen”, aldus Monic van der Heyden, Commercieel Manager Cruise. Verder blijven de basisregels gelden, bijvoorbeeld op het gebied van afstand en hygiëne.
Samskip
In reactie op de groeiende vraag naar de recentelijk gelanceerde, wekelijkse containerdienst tussen Dublin en Amsterdam, introduceert Samskip een groter en sneller schip en voegt het een call toe met de Port of Waterford. Deze uitbreiding komt slechts vijf maanden na de start van een Amsterdam-service, onafhankelijk van Samskip’s Rotterdam-Ierland verbindingen.
TMA Terminal
,,We hebben een sterke vraag gezien naar de directe route die verbonden is met Port of Amsterdam’s netwerk van rail-, weg- en binnenvaartconnecties naar grote EU-markten. Zoals verwacht zijn klanten gedreven om de post-Brexit uitdagingen van distributie met en via het Verenigd Koninkrijk te vermijden”, aldus Thijs Goumans, Head of Ireland Trade, Samskip. Afvaarten op maandagnacht vanaf de TMA Terminal Amsterdam en aankomsten in Dublin op woensdag complementeren de bestaande Rotterdam-Ierland short sea diensten. Voor Ierse exporteurs is de terugkeer naar Amsterdam in het weekend een groot aantrekkingspunt gebleken.
Upgrade
,,De Samskip railconnecties tussen TMA en Duisburg verbinden Ierse importeurs en exporteurs met markten verder naar het oosten. Het toevoegen van Waterford brengt nieuwe mogelijkheden voor Ierse exports naar Noord-Nederland, Duitsland, Polen en verder.” De upgrade van deze service bestaat ook uit de introductie van het containership Edith, met een capaciteit van 750TEU. Haar grotere snelheid maakt een call in Waterford mogelijk na het bezoek in Dublin, zonder het schema te onderbreken. Samskip’s Rotterdam-Ierland diensten worden separaat bediend door een tweetal 800TEU schepen.
Short sea hub
,,Wij zijn zeer blij met deze uitbreiding van Samskip’s Ierland dienst,’ zei Alma Prins-Droog, Hoofd Cargo & Off Shore, Port of Amsterdam. ,,Sinds de start afgelopen januari hebben TMA Logistics en Samskip onvermoeibaar gewerkt aan het succes van deze dienst. Deze ontwikkeling onderstreept de positie van de haven van Amsterdam als een short sea hub, waarbij verladers efficiënte en betrouwbare verbindingen worden geboden tussen Ierland en het Europese achterland. Wij zullen actief met onze partners blijven werken om voor blijvend succes te zorgen. De Ierse containermarkt laat sterke groei zien en de toevoeging van Waterford biedt vele nieuwe mogelijkheden.”
Ierland
,,Elke week worden de beschikbare slots op het schip voor deze route sneller afgenomen, wat laat zien dat de Amsterdam-Ierland verbinding een antwoord was op reeds bestaande vraag”, aldus Michael van Toledo, General Manager, TMA Logistics. TMA’s congestievrije terminal biedt een platform voor groei in FMCG volumes (consumentengoederen) naar Ierland en voor Ierse farmaceutische en zuivelexporten via Amsterdam.
,,Samskip’s raildiensten bieden verbindingen via Duisburg verder naar het Oosten waaronder het Zuiden van Polen. Via het crossdocken van lading in Amsterdam worden trailers afkomstig uit zuidelijke landen in Europa overgeladen in containers om vervolgens via short sea de eindbestemming te vinden. Een groter schip en een extra haven die import- en exportverkeer in balans brengt, zijn logische uitbreidingen. Wij zijn erg trots op het partnership dat TMA de afgelopen drie jaar heeft ontwikkeld met Samskip”, onderstreept Van Toledo.
Groeimogelijkheden
Port of Waterford Chief Executive Frank Ronan legt uit dat deze laatste ontwikkeling gestoeld is op de sterke relatie tussen transporteur en haven, na een decennium van calls door Samskip’s Ierland-Rotterdam diensten op de Belview Container Terminal. ,,De toevoeging van een short sea verbinding met Amsterdam door één van onze grootste partners laat zien dat er groeimogelijkheden zijn in beide richtingen voor directe verbindingen tussen Ierland en andere EU-markten.”
Nieuwe railverbinding
Hij wees erop dat het nieuws van de additionele call samenvalt met een aankondiging van Iarnród Eireann en XPO Logistics met betrekking tot plannen om een nieuwe, gegroepeerde spoorwegdienst door Ierland te lanceren. Deze nieuwe railverbinding rijdt twee keer per week en verbindt Ballina in Co Mayo en Port of Waterford. De verbinding biedt de mogelijkheid om 5.000 vrachtwagenbewegingen per jaar te verleggen naar het spoor, in lijn met de koolstofvrij-plannen van de Ierse overheid.
,,Als de voornaamste gegroepeerde faciliteit in het zuidoosten van Ierland heeft Waterford de capaciteit om meer frequente, directe Lo-Lo diensten richting continentaal Europa te verwerken, zowel gedreven door lokale exports als door over het spoor getransporteerde containers vanuit het hele land”, aldus Frank Ronan.
Walstroom
Om de haven duurzamer maken onderzoekt Port of Amsterdam samen met klanten en partners naar diverse mogelijkheden. Onlangs vond de eerste test plaats met walstroom voor zeeschepen. Rederij Wilson meerde aan met schip Wilson Goole bij de Waterland Terminal van VCK Logistics. Via de batterij van SKOON ontving het schip stroom.
Test met batterij
De test met de batterij is een verdere stap richting het verduurzamen van de zeevaart. De batterij kan overal in Amsterdam groene energie leveren en is dan gevuld met lokale windenergie van het Windpark Ruigoord of met energie uit biomassa van AEB. Hiermee is het in staat om voor 630 kWh aan stroom te leveren. Dit komt neer op tenminste twaalf uur aan energie voor walstroom. Of twee maanden voor een tweepersoonshuishouden.
SEP
De test laat ziet dat het mogelijk is om grote schepen met regelmaat van energie te voorzien met een batterij. Op locaties met een kleine netaansluiting kan er voor langere periodes tot 550 kW aan piekvermogen geleverd worden. Dit is recentelijk ook gedaan in samenwerking met het Shared Energy Platform (SEP). Dat is een initiatief van Port of Amsterdam om het beschikbare vermogen in het elektriciteitsnet te vergroten.
Aanpassingen
Een zeeschip kan niet zomaar worden aangesloten op walstroom. Hiervoor zijn bepaalde aanpassingen nodig aan de schepen. Wilson Eurocarriers vaart wekelijks naar Amsterdam en heeft al voor 80 van de 126 schepen aanpassingen gedaan.
Optimaal
,,Wij vinden het belangrijk dat we de mogelijkheden voor walstroom optimaal gaan benutten. Hopelijk wordt dit straks de standaard in alle havens. Wij geloven erin dat de verduurzaming van havens snel zal gaan en dragen graag ons steentje bij. We zijn erg blij dat we deze pilot in Amsterdam hebben kunnen doen”, aldus Robert Bravenboer, Directeur bij Wilson Agency.
Neo Orbis
Port of Amsterdam heeft onlangs de naam van het nog te bouwen waterstofvaartuig onthuld. Het schip gaat de Neo Orbis heten, een combinatie van Grieks (Neo) en Latijn (Orbis) dat de Nieuwe Wereld betekent. De Nieuwe Wereld symboliseert waar waterstof voor staat. De o’s in het beeldmerk stellen de atomen voor die samen het waterstofmolecuul vormen.
De Schippers
De keuze voor de naam en het logo is genomen in samenspraak met de schippers die met het vaartuig gaan varen. Het schip moet eind 2022 in de vaart komen. De ombouw is onderdeel van H2Ships, een project van Interreg North West Europe.
