Uitzending: zaterdag 28 januari, 21.20 uur, NPO 2
Website: www.anderetijden.nl
In de jaren 70 en 80 maken de Nederlandse chauffeurs op de Europese wegen de dienst uit. Dan geldt nog: Nederland, distributieland. Die positie is intussen ingenomen door chauffeurs uit Oost-Europa. Minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher ziet Nederlandse chauffeurs verdrongen worden en slaat alarm: Code Oranje! Het idee van open grenzen loopt uit op loonconcurrentie.
Andere Tijden gaat terug naar de tijd dat de Nederlandse truckers nog heer en meester waren op de Europese wegen. Vrijheid! Zelfstandigheid! Altijd weg en je ziet nog eens wat van de wereld. “Ik was vijftig weken per jaar weg, ik reed overal. Door heel Europa en tot in het Midden-Oosten”, zegt oud-truckchauffeur Hub Rekko die de nostalgische chauffeurswebsite transport-history.com beheert.
De vrijheid en ongebondenheid van een baan als chauffeur spreekt in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw zo tot de verbeelding dat er zelfs televisieseries over worden gemaakt, zoals de Vlaams-Nederlandse serie Transport met Thom Hofman en Sylvia Millecam, begin jaren 80 door de VARA uitgezonden.
Maar was het chauffeursleven nou wel zo romantisch? Zo vrij en onafhankelijk? De truckers zijn lang van huis en maken lange dagen. Aan de grenzen staan ze vaak lang stil. Eind jaren 70 voert de overheid de Tachograaf in die registreert hoe lang en hoe snel ze rijden. Want er gebeuren wel heel veel ongelukken, en vaak door oververmoeidheid en te weinig rust.
Lading die stilstaat, levert geen geld op. Dus moeten de chauffeurs vooral doorrijden. En wie zijn loon kan aanvullen met overuren, beurt in die jaren een heel aardig salaris. Dan werkt een chauffeur wel zo’n 70 uur per week. Onderhandelingen gaan dan ook altijd over de betaling van die overuren. “Want hoe zou u het vinden om 80 uur te werken en er 57,5 uitbetaald te krijgen”, zegt chauffeur Arie Velthuis tijdens blokkadeacties in 1985. Rieks Hofman uit Delfzijl wordt zelfs door zijn transportbedrijf geschorst, omdat hij aan de acties heeft deelgenomen.
In die jaren moeten goederen nog aan de landsgrenzen worden aangegeven en dat leidt tot oponthoud. Ook mag de chauffeur niet zonder bijbetaling een hele tank diesel van het ene naar het andere land meenemen. “Maar dan gaf je de Franse douane 50 franc, dan was het zo klaar”, vertellen de chauffeurs in Andere Tijden.
Door het opheffen van die binnengrenzen vanaf 1985 verminderen de wachttijden aan de grens. Maar wat begint als vrij vervoer van goederen, leidt ertoe dat ook mensen gemakkelijker over de grens mogen werken. Open grenzen wordt op die manier loonconcurrentie, constateert minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher nu.
