Port of Antwerp-Bruges: verzoening economie en ecologie

Door: Seaport Magazine

Port of Antwerp-Bruges heeft een duidelijke ambitie: de eerste wereldhaven worden die economie, mens en klimaat verzoent. De haven wil niet alleen haar groeitraject duurzaam verderzetten, maar ook haar unieke positie als logistiek, maritiem en industrieel platform inzetten om het voortouw te nemen in de transitie naar een circulaire en koolstofarme economie. Samen met de havengemeenschap, klanten en andere partners gaat Port of Antwerp-Bruges actief op zoek naar innovatieve oplossingen voor een duurzame toekomst. De verantwoordelijkheid ten opzichte van de omgeving en, bij uitbreiding, de samenleving staat hoog op de agenda.

Met een totale doorvoer van 278 miljoen ton per jaar vormt Port of Antwerp-Bruges een belangrijk knooppunt in de wereldwijde handel en industrie. De haven is een cruciale schakel voor de afhandeling van containers, de trafiek van stukgoed en de overslag van voertuigen. Port of Antwerp-Bruges is de thuisbasis voor 1.400 bedrijven en huisvest de grootste geïntegreerde chemische cluster in Europa. De haven zorgt, direct en indirect, voor een totaal van 164.000 jobs en voor een toegevoegde waarde van 21 miljard euro.

Clean Industrial Deal

In het kader van duurzame groei zijn samenwerkingen essentieel. Port of Rotterdam en Port of Antwerp-Bruges dringen dan ook aan op een snelle uitvoering van de Clean Industrial Deal waarmee de Europese Commissie de concurrentiepositie van de Europese industrie wil versterken. De havens steunen de strategie voor het laten samengaan van economische slagkracht en duurzame transitie, en benadrukken dat het nu tijd is om de aangekondigde maatregelen te concretiseren. In de huidige geopolitieke context is een sterker, onafhankelijker Europa urgenter dan ooit.

Investeringen

In het kader van duurzame groei zijn samenwerkingen essentieel. Port of Rotterdam en Port of Antwerp-Bruges dringen dan ook aan op een snelle uitvoering van de Clean Industrial Deal waarmee de Europese Commissie de concurrentiepositie van de Europese industrie wil versterken. De havens steunen de strategie voor het laten samengaan van economische slagkracht en duurzame transitie, en benadrukken dat het nu tijd is om de aangekondigde maatregelen te concretiseren. In de huidige geopolitieke context is een sterker, onafhankelijker Europa urgenter dan ooit.

Chemiecluster

De Europese Commissie doet bij de presentatie van het maatregelenpakket ook een oproep (aan nationale overheden) om op korte termijn stappen te zetten op het vlak van energieprijzen, infrastructuurcoördinatie en EU-regelgeving. Deze factoren behoren tot de grootste uitdagingen voor bedrijven in het Antwerp-Rotterdam-Rijn-Ruhr-gebied, één van de belangrijkste industriegebieden van Europa en het vierde grootste chemiecluster wereldwijd. De havens onderschrijven dan ook dat een Europese aanpak hand in hand moeten gaan met nationale maatregelen.

Drie punten uit het pakket zijn voor de havens het meest van belang:

1. Druk op energiekosten

Het is positief dat de Europese Commissie erkent hoe bepalend energieprijzen zijn voor de industrie. Het ‘Action Plan for Affordable Energy’, waarvan de effecten al in 2025 merkbaar moeten zijn, komt voor de havens geen moment te vroeg. Gerichte maatregelen zijn nodig om investeringsrisico’s bij de productie en afname van hernieuwbare energie te beperken.

2. Waterstof

Dat waterstof gezien wordt als belangrijke component in de decarbonisatie van het Europese energiesysteem juichen Port of Rotterdam en Port of Antwerp-Bruges toe. Wel is naast lokale productie ook import noodzakelijk om Europa van voldoende energie te voorzien. Om de  waterstofmarkt definitief op gang te brengen, moeten de Europese definities van, en criteria voor, ‘hernieuwbare waterstof’ zo snel mogelijk worden herzien.

3. Infrastructuur

Infrastructuur is de ruggengraat van de energietransitie. De havens ondersteunen de ambitie van de Commissie om werk te maken van interconnectiviteit en de verdere aanleg van energie-infrastructuur. De aangekondigde ‘Industrial Decarbonisation Accelerator Act’ die vergunningsprocedures moet versimpelen, is een belangrijke stap. Investeringen in energie-infrastructuur tussen industriële clusters vormen de basis voor effectieve invoer, productie, distributie en opslag van hernieuwbare en koolstofarme energie en grondstoffen in Europa.

Industrieclusters-overheden

De Europese Commissie benadrukt haar wens om nauwer samen te werken met de industrie. Dat zij dit serieus neemt, blijkt ook uit haar presentatie van de plannen op de bijeenkomst van de top van de Europese industrie in Antwerpen van eind februari, exact een jaar na de publicatie van de Antwerp Declaration. Ursula von der Leyen en haar collega-Eurocommissarissen gingen er in gesprek met ongeveer tweehonderd CEO’s en vertegenwoordigers van de industrie, waaronder de CEO’s van Port of Antwerp-Bruges en Port of Rotterdam. Ook de Belgische eerste minister Bart De Wever was aanwezig.

Voortouw

De havens zijn blij dat de Commissie het werken met industriële clusters heeft opgenomen in haar plannen. De twee grootste Europese havens koppelen goederen- en energiestromen aan bedrijven en consumenten tot ver in het achterland. Eerder gaven de havens al aan graag een leidende rol te willen spelen in de uitvoering van de Clean Industrial Deal. Ze pleitten daarbij voor een benadering waarbij het versterken van internationale ketens en industriële clusters centraal staat, in plaats van in te zetten op regio’s of sectoren. Door zelf intensiever samen te werken binnen het grensoverschrijdende cluster, willen de havens het voortouw nemen. Zij onderzoeken daarvoor  verschillende samenwerkingsmogelijkheden, waaronder nieuwe infrastructuur voor de energietransitie.

Doelgerichte maatregelen

Jacques Vandermeiren, CEO Port of Antwerp-Bruges: ,,We verwelkomen de Clean Industrial Deal die werd voorgesteld door Ursula Von der Leyen in Antwerpen. Dit markeert een belangrijke stap in de versterking van de Europese industrie. Nu is concrete actie nodig, met doelgerichte maatregelen en duidelijkheid zodat bedrijven kunnen investeren in een duurzame en competitieve toekomst. Met verschillende partners, bedrijven en overheden werken Port of Antwerp-Bruges en Port of Rotterdam samen om mee te bouwen aan de versterking van de Europese industrie en verankering van haar strategische positie.”

Consistent industriebeleid

Boudewijn Siemons, CEO Port of Rotterdam: ,,Europa staat voor de uitdaging om haar industriële basis te behouden en tegelijkertijd te verduurzamen. Als havenbedrijven investeren we fors in grootschalige transitieprojecten, waardoor wij nu samen met partners in onze havens nieuwe infrastructuur aanleggen. We moeten het nu samen mogelijk maken dat bedrijven ook kunnen investeren in de nieuwe economie. Een krachtig en consistent industriebeleid van de EU en nationale overheden is daarvoor een belangrijke voorwaarde.”

Next Gen

NextGen District

NextGen District in de haven van Antwerpen wordt verder ontwikkeld tot een hotspot voor innovatieve bedrijven die mee bouwen aan een circulaire economie. TripleW, een internationale voortrekker in circulaire biochemische technologie, kondigde onlangs met trots de relocatie van haar nieuwe en verbeterde demonstratiefaciliteit naar NextGen District aan. Als eerste bedrijf dat zich vestigt op de demozone (NextGen Demo) binnen de hub voor duurzame industrie, zet TripleW een belangrijke mijlpaal op het gebied van innovatie, circulariteit en de toekomst van afvalmanagement.

TripleW

TripleW heeft een industrieel proces ontwikkeld om melkzuur te produceren dat volledig is gemaakt van voedselafval en wil de toepassing van deze technologie uitbreiden naar een breder scala van voedselafvalstromen en eindproducten. Met een baanbrekend proces zet TripleW voedselafval om in hoogwaardige melkzuur, een essentiële grondstof voor de productie van biologisch afbreekbare plastics en een ingrediënt voor toepassingen in de voedings-, homecare- en cosmetica-industrie.

‘Making Waste History’

TripleW organiseerde op 7 februari 2025 het evenement ‘Making Waste History’  in het iconische Havenhuis in Antwerpen. Dit evenement bracht industrie, beleidsmakers en vernieuwers samen voor een gesprek over de rol van circulaire chemie in de industrie van de toekomst. Verschillende keynote sprekers benadrukten het belang van bedrijven zoals TripleW voor de toekomst van de haven van Antwerpen-Brugge als internationale innovatiehub en voor de industrie in Europa.

Circulaire supply chain

Met steun van toonaangevende partners bouwt TripleW een circulaire supply chain die afvalstromen omzet in waardevolle grondstoffen. NextGen District, ontworpen als een hub voor koplopers in de circulaire economie, biedt de ideale omgeving om innovatie op te schalen.

Vlnr: Johan Klaps, Tal Shapira, Ken Casier, Jacques Vandermeiren, Amir Oranim en Imke Welzen.

Pioniersrol

CEO Jacques Vandermeiren van Port of Antwerp-Bruges: ,,Met de opening van TripleW’s demoplant op NextGen Demo wordt alweer een belangrijke stap gezet richting een duurzame toekomst in Port of Antwerp-Bruges. Onze haven en NextGen District staan klaar om een pioniersrol te spelen in de nieuwe industrie en chemie. We zijn dan ook trots dat een innovatief en groeiend bedrijf als TripleW, ervoor kiest om zijn activiteiten hier verder te ontplooien en uit te breiden. De demoplant is slechts het begin, met de plannen voor een grootschalige fabriek op het district is TripleW al bezig met de volgende fase in hun groeitraject. “

Innovatief

Johan Klaps, havenschepen van de Stad Antwerpen: ,,TripleW is de eerste speler die zijn plaats opeist in NextGen Demo. Daarmee bijt het bedrijf de spits af van een reeks aan innovatieve experimenten die met veel overgave de strijd aangaan met klimaat- en natuurbehoudsuitdagingen. Wij zien dan ook met veel interesse hun opschalings- en verfijningstraject tegemoet.”

Basis

Tal Shapira, CEO van TripleW: ,,Port of Antwerp-Bruges is voor ons niet zomaar een locatie, het is de basis van onze Europese operaties en een essentiële factor in het realiseren van onze visie. Onze uitbreiding hier bewijst dat duurzaamheid op industriële schaal mogelijk is en dat circulaire chemie een haalbare en winstgevende weg vooruit is.”

Katalysator

NextGen Demo is een innovatieve hub binnen NextGen District, de voormalige Opelsite die wordt omgevormd tot een circulaire hotspot. Het terrein van ruim 2 hectare biedt ruimte aan tien pioniersprojecten om technologieën op te schalen van pilootproject naar industriële schaal. Na de demo-fase kunnen bedrijven doorgroeien naar NextGen District of andere locaties, waardoor een continue stroom van innovatie ontstaat. De site fungeert zo als katalysator voor duurzame innovaties, met een focus op grondstof- en energietransitie.

Power to Hydrogen

Naast TripleW zullen ook andere bedrijven een plek innemen op NextGen Demo, zoals Power to Hydrogen, dat werkt aan een geavanceerde elektrolysetechnologie om de kostprijs van groene waterstofproductie met behulp van hernieuwbare energie te reduceren.

Warmtenet Antwerpen Noord

Zowel wat betreft de energiebevoorrading als de energietransitie wil Port of Antwerp-Bruges ook in de toekomst haar pioniersrol blijven vervullen. Zo wordt de circulaire economie gestimuleerd met de implementatie van het Warmtenet Antwerpen Noord-project, in samenwerking met duurzame afvalbeheerder Indaver.

Grootste mouterij

Dit warmtenet levert sinds vorig jaar al warmte aan Boortmalt. Het heeft in de Antwerpse haven, zo’n tien kilometer van de site van Indaver, de grootste mouterij ter wereld met een grote warmtevraag voor het moutproces.

Indaver

Een pijpleidingentraject door de Antwerpse haven koppelt de site van Indaver Antwerpen met mouterij Boortmalt. Het bedrijf ruilt sindsdien aardgas en WKK in voor restwarmte van Indaver om mout te produceren. Bovendien is dit netwerk het eerste ‘open access’ warmtenet in België, wat mogelijkheden biedt voor nieuwe leveranciers en afnemers.

De circulaire economie wordt gestimuleerd met Warmtenet Antwerpen Noord, dat sinds vorig jaar al warmte levert aan Boortmalt voor het moutproces.

Stijgende jaarcijfers voor Port of Antwerp-Bruges

Port of Antwerp-Bruges behaalde in 2024 een totale goederenoverslag van 278 miljoen ton, een stijging van 2,3% ten opzichte van 2023. Ondanks geopolitieke spanningen en economische onzekerheden toont de haven veerkracht, met een sterke stijging in containeroverslag als belangrijkste drijfveer. De haven is in 2025 druk doende om haar spilfunctie in de internationale handel, operationele werking en de energietransitie verder te versterken. Ondanks een turbulent economisch klimaat, met stijgende energieprijzen, geopolitieke spanningen en toegenomen internationale concurrentie, zijn er dus toch stijgende cijfers voor Port of Antwerp-Bruges.

Containers waren de drijvende kracht achter deze groei, met een stijging van maar liefst 8,9% in tonnage en 8,1% in TEU. Reefercontainers stegen met 9,2%, goed voor 8,6% van de totale containertrafiek. Het marktaandeel van de haven in de Hamburg-Le Havre Range steeg in de eerste negen maanden met 0,7 procentpunt tot 30,6%. Het verlies van bijna een half miljoen TEU-containers van en naar Rusland in 2021 is inmiddels volledig gecompenseerd door groei naar andere vaargebieden.

Andere segmenten voelden de impact van de uitdagende marktomstandigheden. De wereldwijde geopolitieke spanningen en conflicten zorgen voor snel veranderende markten. Instabiliteit in de Rode Zee en geopolitieke spanningen leidden tot langere vaartijden en onzekerheid in de internationale scheepvaart. De chemiesector beleeft haar slechtste jaren sinds 2009, terwijl sectoren zoals de bouw en auto-industrie onder druk stonden door hoge energie- en grondstofprijzen en een lage vraag.

De havensites van Antwerpen en Zeebrugge worden uitgebaat door het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge, een nv van publiek recht met de Stad Antwerpen en de Stad Brugge als aandeelhouders. Het stelt 1.800 medewerkers te werk. Johan Klaps is havenschepen in Antwerpen en Brugs burgemeester Dirk De fauw is de ondervoorzitter van de raad van bestuur van Port of Antwerp-Bruges. Jacques Vandermeiren is de CEO en voorzitter van het directiecomité, dat de dagelijkse leiding verzorgt.

Toespraak CEO Jacques Vandermeiren van Port of Antwerp-Bruges op het evenement ‘Making Waste History’ in het iconische Havenhuis.