De binnenvaart staat gelijk aan het professioneel vervoer van talrijke ladingsoorten over de Europese binnenwateren. Het is een uitstekende vervoersmodaliteit als alternatief voor of aanvulling op andere vormen van transport binnen de logistieke keten. De binnenvaart heeft een vervoersaandeel van ruim dertig procent in Nederland. Ons land heeft met ongeveer 8.000 schepen in deze sector zelfs de grootste vloot van Europa.
Nederland telt ongeveer 350 industriële binnenhavens, waarvan dertig containerhavens. In deze inland terminals en de honderden bulk- en stukgoedhavens wordt bij elkaar net zoveel verdiend als in de zeehavens. Grote goederenstromen worden afgevoerd over het water naar bestemmingen in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. De binnenvaart heeft diverse voordelen voor economie, mens en maatschappij. Deze vervoersmodaliteit is milieuvriendelijk en veilig, opereert zowel nationaal als grensoverschrijdend, beschikt over een omvangrijke vloot met een grote diversiteit aan scheepstypen en biedt moderne logistieke en innovatieve oplossingen.
Seine-Nord
De aanleg van het Seine-Nord Kanaal is een belangrijke doelstelling in het Trans-Europese Netwerk voor Transport (TEN-T). In de afgelopen dertig jaar zijn er weinig initiatieven geweest in de binnenwateren die belangrijker en ambitieuzer waren dan de aanleg van dit kanaal. Ze zal het Seine-bekken, en in het bijzonder de agglomeratie van Parijs, ontsluiten voor binnenvaartschepen en duwkonvooien van en naar het waterwegennetwerk in Noordwest Europa.
PTC
De Particuliere Transport Coöperatie (PTC) bestaat uit een gevarieerde vloot van een vijftigtal 500 tot 3500 tons schepen. De coöperatie biedt zekerheid voor haar leden. Dat zijn de schipper-eigenaars van de moderne vloot. Met de binnenvaartschepen wordt bulklading (zoals staal, kolen, zand en grind) voor een grote groep opdrachtgevers via het water naar de ontvanger gebracht. In de regel zijn de schepen binnen de coöperatie na lossing gemiddeld alweer binnen twee dagen aan de reis.
Haarvaten
“De kracht is onze samenwerking. We hebben voldoende werk om al onze leden dagelijks te laten varen. De schepen kunnen ook in de kleinere haarvaten van de waterwegen komen. De samenstelling van het ledenbestand is subtiel afgestemd op het aanwezige klantenpakket en welk scheepstonnage hier voor nodig is. Onze vloot is hierdoor in balans. Samen staan we sterk. Daardoor hebben we nauwelijks last gehad van de economische crisis”, aldus Hans Hulsker, Manager Sales & Acquisitie van PTC.
Bedrijfsopvolging
Er zijn veel binnenvaartschippers met opvolgingsproblemen. Dat baart ook PTC zorgen. De coöperatie is daarom onlangs een samenwerking aangegaan met Rabobank en Collin Crowdfund om tot toegankelijke financieringsvormen te komen voor de binnenvaart. De samenwerking stimuleert het toetreden van jonge ondernemers, een soepele bedrijfsoverdracht en investeringen in duurzaamheid. “Wij hopen zodoende ook de bedrijfsopvolging voor schepen tot 1500 ton een boost te geven. PTC wil graag nieuwe leden in deze moeilijk te financieren tonnagegroep laten aansluiten. Een toenemend aantal van deze binnenvaartschepen gaat noodgedwongen naar de sloop. Dat is ook vanuit de vervoersgarantie van PTC een ongewenste situatie.”
Financieren
Nieuwbouw is er vandaag de dag praktisch alleen van grote schepen. De grotere maat zorgt namelijk voor meer omzet. “De binnenvaart moet echter de markt tot in de haarvaten blijven bedienen. Daar rekenen de klanten op. Met de samenwerking tussen PTC, Rabobank en Collin Crowdfund wordt de kredietlimiet hoger voor de schipper die zijn vaartuig wil financieren. Daarbij is het bouwjaar veel minder bepalend. Er wordt veel meer gelet op de kwaliteit en de inzetbaarheid van het schip. Een schip dat technisch goed in orde is, is gemakkelijker te financieren”, verklaart Hulsker.
Matroos
De manager van PTC legt uit dat opvolging van vader op zoon bepaald niet meer vanzelfsprekend is in de binnenvaart. “Bedrijfsoverdracht is een groot probleem in deze sector. Met de samenwerking tussen de drie partijen kan ook een goede matroos ondernemer worden. Ondersteund door de uittredende schipper, die optreedt als een soort supervisor, kan die werknemer de nieuwe eigenaar worden. Zodoende proberen we de vloot in stand te houden.”
Duurzaam transport
De binnenvaart ontwikkelt zich als trendsetter in duurzaam transport en is volop bezig om ICT te integreren in de logistieke processen. Dit leidt tot een hoge mate van efficiency. De binnenvaart kan ook een belangrijke bijdrage leveren om het fileprobleem op de wegen op te lossen. De uitstoot van CO2 per ton vervoerde lading is via de binnenvaart zes keer minder dan bij vervoer over de weg. De groeiende containeroverslag leidt tot nieuwe uitdagingen in het achterlandtransport.
Waakzaam
De binnenhavens moeten wel waakzaam blijven, anders kan zelfs op het gebied van duurzaamheid een achterstand worden opgelopen. De binnenvaart is niet meer vanzelfsprekend de schoonste vorm van vervoer. Goederentransport per spoor is al milieuvriendelijker dan met een binnenvaartschip en in de toekomst zou dat ook voor vrachtwagens kunnen gaan gelden.
Vrachtwagens
Een binnenvaartschip houdt vele vrachtwagens van de weg. Zo heeft een binnenvaartschip met 3.000 ton ruim 110 vrachtwagens lading aan boord. Terwijl de motor van een binnenvaartschip gemiddeld dertig jaar mee gaat, wordt een vrachtwagen echter al na 5 á 6 jaar vervangen. De motoren van de vrachtwagens worden steeds schoner omdat ze altijd aan de laatste milieueisen voldoen. Van de totale vloot in Nederland van 8.000 binnenvaartschepen worden jaarlijks slechts een honderdtal motoren vervangen. Vandaar dat de fabrikanten veel minder investeren in onderzoek naar schone nieuwe motoren voor de binnenvaart.
Europese Commissie
Binnenhavens zijn knooppunten waar lading van transportmodaliteit wisselt, aankomt of vertrekt. Europa gaat voor de binnenvaart want het duurzame vervoer over het water heeft de toekomst. Zoals beschreven in een Witboek van de Europese Commissie is de verwachting dat in 2030 dertig procent van alle transporten over water of spoor zal geschieden en in 2050 zelfs meer dan de helft. In het schrijven van de Europese Commissie staat dat het om afstanden langer dan 300 kilometer gaat, maar ook voor transporten over kortere afstanden is de binnenvaart prima geschikt.
Fusie Gent-Terneuzen
De havens van Gent en Zeeland zijn ondertussen in een vergevorderd stadium van fuseren. De Kanaalzone Gent-Terneuzen is al een grensoverschrijdende binnenhaven van formaat, maar heeft de potentie uit te groeien tot een Europese Gold Port. Door de fusie van het Havenbedrijf Gent en Zeeland Seaports wordt de top 10 van Europese havens bereikt. Met de komst van het Seine-Nord Europe kanaal, de Nieuwe Sluis in Terneuzen en andere investeringen heeft de Kanaalzone sterke troeven in handen. Door de aanleg van het Seine Nord Kanaal krijgt de binnenvaart een enorme boost. Het achterland van Noord-Frankrijk, met zo’n 20 miljoen inwoners, wordt dan rechtstreeks bereikbaar voor de havens van Gent, Terneuzen en Vlissingen via de binnenvaart.
Logistiek knooppunt
De centrale ligging van de Kanaalzone in de binnenvaartcorridor biedt volop kansen. Met name voor biobased activiteiten, logistiek, containerisatie en maintenance. Door hier in te investeren en de samenwerking met de zuiderburen te intensiveren kan de Kanaalzone zich ontwikkelen als een logistiek knooppunt en zijn er nieuwe mogelijkheden voor de werkgelegenheid en leefbaarheid. Dat is van groot belang voor een gebied dat is aangemerkt als krimpregio. Met de komst van de Sluiskiltunnel in 2015, de actuele verbreding van de Tractaatweg en Franse en Belgische investeringen in de Seine-Scheldeverbinding, investeren drie landen in de infrastructurele ontsluiting van de Kanaalzone.
Nieuwe Sluis
De havens van Le Havre, Antwerpen, Gent, Rotterdam, Terneuzen en Vlissingen worden via het binnenwater met elkaar en met de Parijse regio verbonden. Ook de kleinere binnenvaartschepen profiteren van het Seine-Scheldeproject, onder andere door betere verbindingen, sluizen en nieuwe binnenhavens en overslagcentra. De Nieuwe Sluis in Terneuzen is een belangrijk onderdeel van het kernnetwerk, met de hierbij horende voordelen voor de havens en waterwegen in Zeeland.
Informatietool
De werkzaamheden voor de bouw van de Nieuwe Sluis in Terneuzen hebben een impact op de scheepvaart. Om de hinder zoveel mogelijk te beperken wordt de Gent-Terneuzen informatietool, die alleen voor zeeschepen en sleepboten beschikbaar was, nu ook opengesteld voor de binnenvaart. Met deze planningstool kunnen binnenvaartschepen zich vooraf melden om door de sluis te varen.
Grensoverschrijdend consortium
De werkzaamheden aan de Nieuwe Sluis in Terneuzen beginnen eind dit jaar en moeten in 2022 afgerond zijn. Aannemer van de Nieuwe Sluis is het grensoverschrijdende consortium Sassevaart. Tijdens de bouw (tot 2022) valt de Middensluis uit. In plaats van drie sluizen zullen slechts twee sluizen beschikbaar zijn. De binnenvaartschippers die de sluis moeten passeren, zijn dan ook beducht voor vertragingen tijdens de bouwperiode.
Schutten
Een goede planning is daarom noodzakelijk. Zo kan de beschikbare capaciteit beter worden ingezet en weten de schippers vooraf op welk tijdstip ze kunnen schutten. Schippers kunnen hierop hun reisplan afstemmen, door bijvoorbeeld langzamer te varen en brandstof te besparen. Een ander voordeel is dat schippers op grotere afstand van de sluis kunnen wachten op hun schutting op ligplaatsen die minder druk bezet zijn.
