Alle lichten staan wat betreft Zeeland Seaports en Havenbedrijf Gent op groen om te fuseren. Zeker nu enkele moeilijke dossiers kunnen worden gesloten. Een oplossing voor de sanering van het vervuilde Thermphos-terrein in Vlissingen is aanstaande. En inmiddels is ook de aannemer (en de kostprijs) voor de realisatie van de Nieuwe Sluis in Terneuzen bekend: het grensoverschrijdende consortium Sassevaart. Over het Vlaamse havendecreet dat aangepast moet worden om de fusie mogelijk te maken, wordt naar verwacht in de loop van de lente van 2018 in het Vlaams parlement gestemd.
Er is een robuuste basis voor een volledig gelijkwaardige fusie tussen enerzijds de Zeeuwse havens van Vlissingen, Terneuzen en Borssele en anderzijds de haven van Gent. Eén grensoverschrijdend havengebied biedt veel voordelen. Het Nederlandse Zeeland Seaports en het Vlaamse Havenbedrijf Gent kondigden op 7 november 2016 een fusieverkenning aan. Dat geschiedde op de Vlaams-Nederlandse Top in aanwezigheid van de Nederlandse minister-president Mark Rutte en de Vlaamse minister-president Geert Bourgeois. Zowel politiek, bedrijfsleven als havenexperts ontvingen de aankondiging destijds direct positief vanwege de spin-off voor de gehele regio. Beide havenbedrijven presenteren nu gezamenlijk aan hun aandeelhouders en personeelsvertegenwoordigingen een afgewogen fusieovereenkomst waarin staat hoe de fusie op basis van gelijkwaardigheid vorm kan hebben. Nu is het de beurt aan hen om zich in de komende drie maanden over de fusie tussen beide havenbedrijven uit te spreken. Na een aantal maanden van onder meer financieel en juridisch onderzoek kregen de aandeelhouders en de personeelsvertegenwoordigingen eind juni van beide havenbedrijven de hoofdlijnen van een mogelijke fusie overhandigd in de vorm van een fusieprotocol. In de zomermaanden zijn die hoofdlijnen verder uitgewerkt tot een fusieovereenkomst, statuten en een aandeelhoudersovereenkomst. De aandeelhouders zullen de voorstellen naar verwachting in oktober en november op de agenda’s van hun gemeente- en provincieraden plaatsen. Er is rekening gehouden met alle belangen, waarbij voor lastige en complexe zaken goede en werkbare oplossingen zijn gevonden. Dit resulteert in een goede basis voor de start van de gezamenlijke fusieonderneming die een waarde in aandelen heeft van ongeveer een miljard euro.
Voordelen bedrijfsleven
De fusie biedt mogelijkheden – door efficiëntie, schaalvoordelen en het vermijden van overlappende activiteiten – om de operationele kosten te drukken. Deze besparingen zullen leiden tot een concurrerend havenbedrijf waarvan de voordelen ook naar de bedrijven voortvloeien door bijvoorbeeld lagere tarieven of minder stijging van tarieven. Daarnaast ontstaat door opschaling een grotere kans op bundeling van ladingstromen. Ook leidt de schaalgrootte van het fusiebedrijf tot meer specialisatie van werknemers en daarmee tot een betere en meer gespecialiseerde dienstverlening aan de bedrijven in de haven. Door het behoud van kantoren op diverse locaties en de inrichting van een bedrijfsadviesorgaan worden de door de bedrijven zo gewaardeerde ‘korte lijntjes’ gegarandeerd.
Europese top
De nieuwe haven positioneert zich direct in de Europese top: het is de nummer 3 inzake toegevoegde waarde en de nummer 10 inzake goederenoverslag via zeevaart. Dit dient mede de naamsbekendheid van de havenregio én van de bedrijven te vergroten. Tegen 2022 wil het fusiebedrijf een vooraanstaand merk in de internationale havenwereld zijn om investeerders aan te trekken. Het toekomstige Havenhuis aan de Graslei in hartje Gent zal mede voor de internationale profilering zorgen. Het businessplan is gericht op een bestendige groei. Het fusiebedrijf wil tegen 2022 de toegevoegde waarde met 10 procent laten groeien. Het wil de overslag via zeevaart – van 62 miljoen ton nu – laten toenemen tot 70 miljoen ton. Voor de overslag via binnenvaart wordt gemikt op 60 miljoen ton (nu 55 miljoen ton).
Werkgelegenheid
Door de groei in toegevoegde waarde, volume en omzet wordt verwacht dat de werkgelegenheid in het nieuwe havengebied tegen 2022 toeneemt tot 100.000 arbeidsplaatsen (direct en indirect, nu 95.000). Bij de vestiging van nieuwe bedrijven zal worden gelet op hoge duurzame werkgelegenheid en de toegevoegde waarde per ton. De fusie biedt meer mogelijkheden voor innovatie en duurzaamheid. Het nieuwe eengemaakte havengebied heeft bijna 1.000 hectare uitgeefbare gronden.
Europese vennootschap
De fusiepartners stellen voor dat de grensoverschrijdende fusiehaven de vorm krijgt van een Europese vennootschap als holding voor de twee huidige havenbedrijven Havenbedrijf Gent en Zeeland Seaports. Dit om het internationale karakter van het fusiebedrijf te onderstrepen en om geen enkele rechtsvorm van een van beide landen te laten prevaleren. De Europese vennootschap biedt ook de mogelijkheid de nieuwe governance optimaal in te richten en de medezeggenschap van medewerkers te garanderen.
Tweekoppige leiding
De aan de aandeelhouders voorgelegde structuur kent een tweekoppige leiding waarbij de twee huidige CEO’s – Jan Lagasse van Zeeland Seaports en Daan Schalck van Havenbedrijf Gent – samen de leiding zullen hebben over het nieuwe bedrijf. De Europese vennootschap en de twee dochters krijgen een eenheid van bestuur en management. Een nieuw op te richten toezichtorgaan van beperkte omvang met vier Nederlandse en vier Vlaamse vertegenwoordigers zal de huidige raad van commissarissen van Zeeland Seaports en de raad van bestuur van het Havenbedrijf Gent moeten vervangen. In het toezichtorgaan zullen minstens vier onafhankelijke leden (niet-actieve politici) plaatsnemen. Het fusiebedrijf hecht veel belang aan de rechtstreekse contacten met haar publieke aandeelhouders. Er komt daarom een aandeelhouderscommissie met alle verkozenen van de gemeenteraden, raden en staten en provincieraden. Daarnaast vindt er structureel en bilateraal overleg plaats met de aandeelhouders.
Aandelen
Beide bedrijven zullen hun eigen aandelen voor die van de Europese vennootschap inruilen. De havenbedrijven behouden zo als dochter van deze Europese vennootschap hun eigen activa (terreinen, gebouwen en infrastructuur). Ook blijven de dochters verantwoordelijk voor publieke taken als het onderhoud van wegen in het havengebied, begeleiding van het nautisch verkeer en de veiligheid in de haven. Uitgaande van de gelijkwaardigheid zullen na de fusie de aandelen als volgt zijn verdeeld: provincie Zeeland 25%, Borsele 8,33%, Terneuzen 8,33%, Vlissingen 8,33%, Gent 48,52%, Evergem 0,03%, Zelzate 0,005% en de provincie Oost-Vlaanderen 1,444%.
76%-meerderheid
Voorgesteld wordt dat voor belangrijke beslissingen door de aandeelhouders steeds een 76%-meerderheid noodzakelijk is. Zo zullen de aandeelhouders steeds onderling naar een brede consensus en dito draagvlak moeten zoeken en zijn er geen coalities mogelijk tussen een te beperkt aantal aandeelhouders. De grootaandeelhouders aan beide kanten van de grens (de provincie Zeeland en de stad Gent) behouden bovendien de facto hun vetorecht.
Werkzekerheid
Uitgangspunt is dat werknemers in dienst blijven bij de dochters van de holding, Havenbedrijf Gent en Zeeland Seaports, en werkzekerheid hebben. Er zal geen ontslag van medewerkers zijn als gevolg van de fusie. Ook blijven de geldende arbeidsvoorwaarden behouden. Dit staat duidelijk benoemd in de fusieovereenkomst en is zo afgesproken met de personeelsvertegenwoordigingen. De maatschappelijke zetel van de Europese vennootschap komt in Nederland. In het toekomstige Havenhuis aan de Graslei in Gent komt eveneens een kantoor van de Europese vennootschap. Aangezien beide havenbedrijven juridisch blijven bestaan, zullen ze in hun eigen land dus belastingen betalen.
Nieuwe naam
Na goedkeuring van de fusieovereenkomst door de acht gemeente- en provincieraden wordt de nieuwe naam van het grensoverschrijdende havengebied en het fusiebedrijf bekendgemaakt. Dat staat voorlopig gepland op vrijdag 8 december.
