Minder filedruk, minder CO2-uitstoot van vrachtwagens, en duurzamer transport door vrachtvervoer over het water. Dat kan alleen door investeringen in de laad- en loskades van binnenhavens, benadrukt Jasper Mos. De wethouder van de gemeente Dordrecht spreekt namens het Platform Economie Zuid-Holland Zuid (achttien gemeenten in de regio’s Drechtsteden, Hoeksche Waard, Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en de gemeente Goeree-Overflakkee). Een eerdere oproep aan het adres van Minister Schultz van Haegen (I&M) voor een stimuleringsregeling voor binnenhavens en laad- en loskades leidde op 6 december 2016 tot twee met een ruime meerderheid van de Tweede Kamer aangenomen moties. Maar aandacht voor de binnenhavens van Zuid-Holland Zuid, de bakermat van de binnenvaart, blijft nodig, aldus Mos.
Waarom heeft het Platform om een investeringsregeling gevraagd?
“In België wordt al jaren met veel succes met een dergelijke regeling gewerkt. Daar kan subsidie aangevraagd worden voor de aanleg van kademuren op plekken met bedrijven met veel vrachtbewegingen. Die subsidie kan oplopen tot 80% van de aanlegkosten voor een kademuur. Als tegenprestatie gaat een bedrijf voor tien jaar (!) de verplichting aan zijn vracht te vervoeren per schip. Van die containers of dat bulkgoed komt dan – althans voorlopig – niets op de weg, of het nu een gemeentelijke straat is of een snelweg. Dat scheelt een enorme hoeveelheid vrachtverkeer.”
Stond de tijd in Nederland stil als het gaat om het bevorderen van vervoer over water?
“Dat niet. De Nederlandse overheid doet haar best om vervoer over water te stimuleren. De laatste tien, vijftien jaar is daar landelijk een slordige €100 miljoen in geïnvesteerd. Een aantal kades en/of binnenhavens zijn aangepakt en er zijn ook een aantal zogenoemde ‘inlandhubs’ gerealiseerd. Daardoor is het aandeel van de binnenvaart in het binnenlandse vrachtvervoer de afgelopen jaren opgetrokken van 27% (in 2009) naar 34% (in 2014). Een flinke prestatie!”
Wat is dan het probleem?
“We laten nog ongelofelijk veel kansen voor meer vrachtvervoer over water liggen. Er is veel aandacht geweest voor de middelgrote binnenvaartoverslag in ons land, maar niet voor de binnenvaartoverslag in Zuid-Holland Zuid. Dat terwijl we in ons gebied enerzijds zwaar overbelaste rijkswegen hebben en anderzijds capaciteit in de binnenvaart en binnenhavens hebben, die we nu niet benutten. Vervoer over water is veel voordeliger en milieuvriendelijker dan vervoer over wegen. Los van de CO2-uitstoot slijt een snelweg volgens Rijkswaterstaat net zoveel van één vrachtwagen als van 200.000 personenauto’s. Die discussie voeren we nog onvoldoende.” “Vroeger hadden bedrijven vaak een directe relatie met het water. Zo zijn ook onze meeste binnenhavens ontstaan. Tegenwoordig zijn er bedrijven gelegen aan het water, die hun vracht over de weg vervoer en er zijn bedrijven die hun vracht prima via het water zouden kunnen afwikkelen, maar dat niet doen, omdat ze nu eenmaal terecht zijn gekomen op een locatie uit de buurt van het water en daarmee logischerwijs kiezen voor vervoer over de weg. Vrachtwagens met containers worden naar een Maasvlakte gereden, terwijl dat zorgt voor heel veel kosten. De haast dagelijkse file op de A15 is één van de duurste files van het land. Willen wij vrachtvervoer over het water aantrekkelijker maken, dan moeten we in de eerste plaats zorgen voor goede voorzieningen.”
Welke kansen liggen er voor Zuid-Holland Zuid?
“Er zijn meer dan veertig binnenhavens in Zuid-Holland Zuid, waar nieuwe kansen voor meer vervoer over water benut kunnen worden. Bedrijven ontbreekt het vaak aan financiële middelen om de haven of kade aan te passen aan de eisen die gelden voor vlot laden en lossen van binnenschepen. Vooral voor bedrijven die met grote hoeveelheden containers met daarop slechts kleine marges werken, is dat niet te doen. Het gevolg is dat al het vervoer over de weg plaatsvindt en de A16, A15 en N3 onnodig veel worden belast.” “Langs de grote rivieren en vaarwegen hebben we plekken waar geen kade of insteekhaven is, maar plaatselijk wel veel vrachtvervoer over de weg. Het is echt de moeite waard om de kansen voor uitbouw van óók een fijnmazig binnenvaartnet te ontwikkelen en uit te nutten. Als Vlaanderen dat al op meer dan honderd 100 plekken lukte, laten wij dan voor de periode tot 2025 ook 75 plekken onder de loep nemen. Wij stropen graag de mouwen op voor projecten die door marktpartijen worden aangereikt.” “Veel binnenvaartschippers hebben in Zuid-Holland Zuid hun thuishaven. We realiseren ons soms te weinig dat we hen als ondernemers het beste kunnen helpen als zij méér vracht gaan vervoeren. Nederland heeft de helft van de Europese binnenvaartvloot binnen de landsgrenzen. Zij doen hun stinkende best voor een optimaal vervoer over het water. We weten ook dat zij nooit zelf kades of binnenhavens aanleggen, want er is geen bank die voor hen financiert. In België is 20 jaar geleden de koe bij de hoorns gevat. Laten we dat hier ook doen en onze verantwoordelijkheid nemen. De Belgische binnenhavens groeier inmiddels harder dan onze binnenhavens.”
Waarom de stap naar de minister en niet naar de provincie of naar de gemeenten zelf?
“Dit vraagstuk overschrijdt de grens van gemeenten en de provincie. Het gaat om het belang van een hele sector, de binnenvaart. Dat moet je niet willen neerleggen bij een individuele gemeente. Wel iets aanpakken in Dordrecht en niet in Oud-Beijerland leidt niet tot een structurele verbetering, maar eerder tot verbrokkeling en onevenwichtigheid. Daarmee help je de sector niet. Verder zoekt het rijk al jaren naar ruimte voor extra overnachtingsplaatsen voor de binnenvaart. Door vernieuwingen in binnenhavens en extra insteekhavens of kademuren kun je daar ook nog wat in voorzien.”
Ondermijnt een fijnmazig binnenhavensysteem niet het zorgvuldig ontwikkelde systeem van ‘inlandhubs’?
“Veel vracht wordt nog altijd eerst over de weg naar een overslagpunt gebracht. Dat kost geld en draagt zeker in het westen van het land bij aan extra filedruk. Anderzijds mag je ook niet onderschatten dat grote hoeveelheden vrachtwagens nu direct naar zeeschepen rijden. De A15 staat er elke dag vol mee. Hoezo milieuvriendelijk? Ik wil graag dat ‘inlandhubs’ goed functioneren en verder groeien, maar laten we ook de goede kansen in de fijnmazige kade- en binnenhavenstructuur benutten. Het zou goed zijn wanneer grote transportbedrijven en distributiecentra ook het binnenschip als vervoersmiddel voor hun vracht zien en daarmee bijdragen aan een duurzamere economie.”
Wanneer komt de nieuwe regeling?
“Het liefste dit jaar nog. Het is zeer waardevol wanneer het nieuwe kabinet hier werk van maakt. Vanuit het ministerie is er een transitie van vrachtvervoer ingezet. Onze gevraagde investeringsstimuleringsregeling kan hier ook een flinke impuls voor zijn. De eerste vraag voor iedere ondernemer die vracht moet verplaatsen, zou moeten zijn: wat kan over water worden vervoerd? Dordrecht is de bakermat van een succesvol openbaar vervoerssysteem over het water en heeft daarmee verbindingen steeds verder in de regio, Rotterdam niet in de laatste plaats. Zo’n structuur kunnen we met ondersteuning vanuit het rijk ook op- en uitbouwen voor vrachttransport over water. Als overheid hebben we daarbij ook een belang: minder vracht op de weg, meer over het water, helpt ons files te verminderen en onze klimaatdoelstellingen eerder te bereiken.”
Hoe snel wilt u aan de slag?
“Mijn handen jeuken. In Dordrecht alleen al hebben we zeker tien voorbeelden van concrete projecten, waarbij bedrijven de komende jaren vracht over het water willen vervoeren.”
