In het Noordzeekanaalgebied werken bijna 60.000 mensen direct of indirect in de haven, waarvan ongeveer de helft in Amsterdam. De regio Zeehavens Amsterdam wordt gevormd door de havens van Amsterdam, Zaanstad, Beverwijk en IJmuiden. De Amsterdamse haven is veruit de grootste. Zeehavens Amsterdam was in 2013, naar overslag gemeten, de vierde haven van Europa met een marktaandeel van acht procent. De zeehavens van Amsterdam, IJmuiden, Beverwijk en Zaanstad hebben in 2013 een record overslag behaald van ongeveer 95 miljoen ton. Dit is een stijging van een procent ten opzichte van 2012. Het vorige record stamt uit 2008 toen 94,8 miljoen ton werd overgeslagen. Recentelijk is de Visie 2030 van Havenbedrijf Amsterdam gepresenteerd.
Op middellange termijn ontwikkelt de Amsterdamse havenregio zich van overslagpunt tot dynamische metropoolhaven. Essentieel daarbij is een krachtenbundeling van de drie sterke kernen van Amsterdam: het logistieke knooppunt van wereldformaat, de hoogwaardige regionale industrie en de veelzijdige stedelijke dienstensector. Door deze kernen van haven, stad en regio optimaal met elkaar te verbinden ontstaat kruisbestuiving, synergie en innovatie.
De Visie 2030 is tot stand gekomen in samenwerking met onder meer het havenbedrijfsleven, kennisinstituten, belangenverenigingen en overheden. Er is bewust gekozen voor een visie op middellange termijn omdat de wereld in hoog tempo verandert. Belangrijk is derhalve om in te zetten op een haven die snel kan schakelen en tijdig inspeelt op nieuwe ontwikkelingen en innovaties.
Ontwikkelen
“Ons doel is de havenregio zo te ontwikkelen dat zij blijvend waarde oplevert voor mens en omgeving. Dat doen we langs drie lijnen: het versterken van de huidige activiteiten, het verbinden van de stedelijke dienstensector met de kernclusters van de haven en de regionale industrie en het verwezenlijken van innovaties. Daarmee ontwikkelen we de havenregio als innovatief knooppunt voor de circulaire en bio-based economie. En realiseren we, in partnership met de markt en met onze omgeving banen, nieuwe producten en toegevoegde waarde”, aldus Dertje Meijer, president directeur Havenbedrijf Amsterdam.
Drie kernen vormen de kracht van de metropool Amsterdam: haven, stad en regio. De stad met een veelzijdigheid aan diensten, zoals ICT, kennisinstellingen, financieel-zakelijke dienstverlening en toerisme. De regio is een industriële hotspot met een toonaangevende voedselbranche, staalproductie en hoogwaardige maakindustrie. De haven vormt samen met de luchthaven een logistieke hub van formaat en is een belangrijke toegangspoort tot Europa voor grondstoffen en goederen.
Netwerkhaven
Als Port of partnerships wil Havenbedrijf Amsterdam een netwerkhaven zijn waar het mogelijk is om snel de juiste mensen, organisaties en kennis bij elkaar te krijgen om partnerships te vormen en zo kansen in business om te zetten. Dat betekent meer toegevoegde waarde voor de regio en daarmee voor de BV Nederland, maar ook meer werkgelegenheid. Zo geeft Havenbedrijf Amsterdam invulling aan haar missie: grensverleggend waarde creëren.
Het Noordzeekanaal – met een lengte van 21 kilometer, een breedte van 270 meter en een diepte van ruim 15 meter – is de hoofdvaarroute van de Noordzee bij IJmuiden naar het IJ bij Amsterdam. Jaarlijks passeren meer dan 100.000 schepen het kanaal. Het kanaal is ontstaan door inpoldering van het IJ, waarbij over een lengte van 17 kilometer dijken zijn aangelegd. Het Noordzeekanaal en het IJ hebben tien zijkanalen, die rivieren en kanalen verbinden die op het IJ of Wijkermeer uitkomen. Het Noordzeekanaal wordt aan de zeezijde begrensd door de Noordzeesluizen. De Noordzeesluizen – alwaar IJmuiden is ontstaan – bestaan uit de Zuidersluis, de Middensluis, de Noordersluis en het spui- en gemaalcomplex dat wordt gebruikt om water uit Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht naar zee te transporteren.
Brak water
Het water in het Noordzeekanaal is brak: zoutachtig water dat minder zout is dan zeewater. Het komt vaak voor bij riviermondingen, op de overgang van zoet- naar zeewater. Via de Noordzeesluizen komt zeewater binnen dat zich vermengt met zoet water uit rivieren en kanalen. In het Noordzeekanaal zijn twee natuurlijke oevers aangelegd waar planten en dieren de ruimte krijgen. Deze oevers zijn van belang voor de brakke natuur die in Nederland zeldzaam is geworden. De graafwerkzaamheden aan het Noordzeekanaal begonnen op 8 maart 1865 in de duinen van het inmiddels verdwenen buurtschap Breesaap in de gemeente Velsen. Het kanaal, geheel met de hand gegraven, werd op 1 november 1876 officieel geopend door koning Willem III.
Het Middensluiseiland is in 2007 korter gemaakt om de bereikbaarheid van de havens in het Noordzeekanaalgebied voor de scheepvaart te verbeteren. Rijkswaterstaat verbeterde ook de westelijke oever van het Forteiland, zodat deze nu beter bestand is tegen golven vanuit zee.
Door het Middensluiseiland in te korten is de veiligheid in het kanaal beter geworden. Schepen kunnen nu namelijk makkelijker keren en vlotter doorvaren van en naar de sluizen, de havens van IJmuiden en de kades van de Hoogovens.
Verzelfstandiging
Havenbedrijf Amsterdam NV heeft een financieel succesvol eerste jaar achter de rug, na de verzelfstandiging op 1 april 2013 waardoor er slagvaardiger kan worden geopereerd. De omzet van Havenbedrijf Amsterdam over 2013 bedraagt 143,3 miljoen euro; een stijging van drie procent ten opzichte van 2012. De stijgende lijn tekent zich ook in de eerste helft van 2014 af. “Om meerdere redenen was 2013 een bijzonder jaar. Het was het jaar van de verzelfstandiging van het havenbedrijf en bovendien economisch gezien een goed jaar voor de haven. De overslag in de Amsterdamse haven behaalde een record van 78,5 miljoen ton. “Zeker gezien de lastige marktomstandigheden is dat een geweldig resultaat. Ook de stijging van de omzet met drie procent is een resultaat waar we trots op zijn in het eerste jaar als verzelfstandigd havenbedrijf. Deze groei is te danken aan het Amsterdamse havenbedrijfsleven. We kijken positief naar de toekomst, waarbij we veel mogelijkheden zien om in te spelen op de marktontwikkelingen en om samen te werken en te ondernemen met diverse partners. Als we verder kunnen groeien, kunnen we ook meer waarde toevoegen aan de stad, de havenregio en de Metropoolregio Amsterdam, als Port of partnerships. Het herstel in de havenregio werd in 2010 ingezet en zet zich gestaag voort en dat zien we terug in de mooie overslagcijfers”, verklaart Dertje Meijer.
Inkomstenbronnen
De twee belangrijkste inkomstenbronnen voor Havenbedrijf Amsterdam zijn havengeld en verhuur van terreinen. De inkomsten uit zeehavengeld bedroegen in 2013 bijna 50 miljoen euro, de inkomsten uit binnenhavengeld ruim 6 miljoen euro. De inkomsten uit huur, erfpacht en kadegelden droegen met 75 miljoen euro voor ruim de helft bij aan de totale omzet.
Het gemeentebestuur van Amsterdam heeft Havenbedrijf Amsterdam NV aangewezen voor het beheer, exploitatie en ontwikkeling van de haven van Amsterdam. Deze organisatie beheert ruim 1.900 hectare havengebied, zoals haventerreinen, los- en laadkades, wegen, spoorwegen en 600 hectare vaarwater.
Overslag zeehavens Amsterdam
De totale overslag van de Amsterdamse haven komt in 2013 uit op 78,5 miljoen ton. Dat is een stijging van twee procent ten opzichte van 2012 en eveneens een record. De groei vond met name plaats in de segmenten agribulk en kolen. De import steeg met ruim drie procent naar 52,2 miljoen ton in Amsterdam. De export daalde met een procent tot 26,3 miljoen ton. Van de overige Noordzeekanaalhavens steeg ook de overslag in Beverwijk (met 9% tot ongeveer 260.000 ton) en in Zaanstad (met 95% tot 230.000 ton). De overslag in IJmuiden daalde in 2013 licht tot 16,3 miljoen ton. De overslag van natte bulk is gedaald met ongeveer vijf procent tot 41,1 miljoen ton. De overslag van droge bulk is met ongeveer elf procent gestegen tot 33,7 miljoen ton. De overslag van containers en stukgoed nam met twaalf procent toe tot 3,7 miljoen ton, vooral door de stijging van het stukgoed. Het aantal bezoeken van zeecruiseschepen daalde licht naar 137. Door de harde wind moest een aantal cruiseschepen uitwijken naar een andere haven.
Energieproducten
De Amsterdamse haven is de vierde haven van West-Europa en groot in de overslag en verwerking van energieproducten. Het Noordzeekanaalgebied sloeg in 2013 ruim 95 miljoen ton goederen over waarvan circa 78 miljoen ton in de haven van Amsterdam. In de havenregio werken in totaal ruim 59.000 mensen bij bedrijven in de haven of haven gerelateerde bedrijven. Daarvan werken zo’n 26.000 mensen in Amsterdam. Havenbedrijf Amsterdam NV heeft de ambitie een slimme haven te zijn door op een duurzame, innovatieve manier waarde toe te voegen voor klanten en omgeving. Het havenbedrijf stimuleert groei bij bedrijven, waarbij zorgvuldig met beschikbare ruimte en kwaliteit van water, bodem en lucht wordt omgegaan. Als Port of partnerships werkt het Havenbedrijf Amsterdam intensief samen met partners in het bedrijfsleven, stad en regio.
Leaders for Nature
Havenbedrijf Amsterdam is dit jaar lid geworden van Leaders for Nature, het bedrijvennetwerk van natuurorganisatie IUCN NL. De kennis en expertise uit het netwerk helpt het havenbedrijf bij het verwezenlijken van haar duurzaamheidsambitie. Voor IUCN NL is de haven een essentiële speler in het vergroenen van de economie. “De Amsterdamse haven heeft de afgelopen jaren concrete actie ondernomen om de natuur in het havengebied te beschermen. Via Leaders for Nature kan het havenbedrijf het effect van haar acties opschalen”, aldus Daan Wensing, manager van Leaders for Nature. Bovendien kan de haven een belangrijke rol spelen als katalysator voor andere bedrijven die in het havengebied opereren om zo verduurzaming van de haven en de keten te realiseren. Leaders for Nature, dat in 2005 door IUCN NL werd opgericht, telt in totaal twintig leden waaronder grote multinationals als Philips, DSM en AkzoNobel. Gezamenlijk zetten zij zich in voor de vergroening van de economie. Leaders for Nature ondersteunt haar leden met inspiratie, kennis, training en projectbegeleiding. Het netwerk richt zich op concrete acties door de aangesloten bedrijven zoals gezamenlijke initiatieven die waarde voor natuur, bedrijf en samenleving creëren.
Luchtkwaliteit
De luchtkwaliteit in het havengebied Amsterdam wordt steeds verder verbeterd. Dat blijkt uit luchtmetingen die dagelijks door de GGD worden uitgevoerd. Havenbedrijf Amsterdam investeert in het verbeteren van de luchtkwaliteit door bijvoorbeeld het aanleggen van walstroompunten. Ook werpen Europese milieumaatregelen hun vruchten af. Het aantal (geur)klachten is vanaf 2010 drastisch afgenomen afgenomen. Op vijf punten in het havengebied wordt fijnstof, stikstofdioxide (NO2), zwaveldioxide (SO2), ozon (O3), en benzeen, tolueen en xyleen (BTX) gemeten. Het totaal daarvan neemt steeds verder af. Op alle meetpunten wordt ruimschoots voldaan aan de Europese norm. Ook de maatregelen van de Europese Unie hebben hieraan bijgedragen. Zo is de concentratie SO2 succesvol afgenomen doordat brandstoffen vanaf 2010 minder zwavel mogen bevatten. Havenbedrijf Amsterdam draagt zelf actief bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. Zij doet dit door schone schepen een korting te geven op havengeld, het aanleggen van walstroom zodat binnenvaart- en riviercruiseschepen hun motor uit kunnen doen als ze aan wal liggen en door samen met olieterminals dampverwerkingsinstallaties te installeren. Deze installaties voorkomen dat benzinedamp vervliegt en zorgen voor beperking van geuroverlast. Havenbedrijf Amsterdam is ondertussen ook begonnen met het vervangen van haar patrouillevloot voor schonere schepen. Deze schepen hebben relatief milieuvriendelijke dieselmotoren en opslag voor afgewerkte vloeistoffen.
Rondvaarten
Havenbedrijf Amsterdam organiseert samen met rederij De Nederlanden tot en met 12 oktober rondvaarten op het salonschip ‘Peter de Grote’ door de havenbekkens. De vaarroutes zijn normaal gesproken alleen voor de beroepsvaart toegankelijk. Tijdens de rondvaart komen de havenbekkens, de kades en overslagterreinen, de bedrijfsterreinen en de goederenstromen zoals olie, granen, kolen, ertsen, cacao en andere voedingsmiddelen aan bod. De 24-uurs bedrijvigheid is hierdoor van dichtbij te zien en te ervaren. Speciaal voor fietsers zijn er vier bewegwijzerde routes door de haven, ieder met een eigen karakter en voorzien van informatieborden op markante punten. De routes zijn Westhavenroute, Stadhavenroute door de Minervahaven, Ruigoordroute en Hemhavenroute langs grote kolenbergen naar het Noordzeekanaal.
