Het Havenbedrijf Antwerpen gaat binnenkort rondleidingen geven voor groepen en individuen in het nieuwe Havenhuis. Het is niet alleen de werkplek van 500 medewerkers van het Havenbedrijf, maar ook een ontmoetingsruimte voor de vele internationale contacten van de Antwerpse havengemeenschap. Daarnaast moet het ook een plaats worden waar elke bezoeker de dynamiek van de stad Antwerpen en haar haven op een ongekende manier ervaart. Schepen Marc Van Peel opende eind september het Nieuwe Havenhuis in Antwerpen. In zijn bijna tienjarige ambtsperiode als havenschepen ligt een enorme voorbereiding ten grondslag aan de totstandkoming van het nieuwe hoofdkantoor van de Haven van Antwerpen. ”Ik ben blij dat ik de officiële opening nog zelf actief mag meemaken. Meestal is het bij grote infrastructurele projecten zo dat uiteindelijk de opvolgers de linten mogen doorknippen”, vertelde Marc Van Peel tijdens het walking dinner, na de spectaculaire opening van het nieuwe havenhuis. Vier jaar na de start van de werken, is het gloednieuwe hoofdkantoor van het Havenbedrijf Antwerpen donderdag 22 september officieel in gebruik genomen.
Marc Van Peel en Eddy Bruyninckx, voorzitter en CEO van het Havenbedrijf, openden de deuren van het gebouw, in aanwezigheid van Vlaams minister Ben Weyts, Antwerps burgemeester Bart De Wever en Patrik Schumacher, principal van het architectenbureau Zaha Hadid Architects. Met het ontwerp komt het nieuwe Havenhuis op wonderlijke manier tegemoet aan de eeuwenlange dialoog tussen stad en rivier. De skyline van Antwerpen is een diamant rijker, de Schelde een lichtje dat nimmer dooft. ”Een stad en haven als Antwerpen moeten gedurfde landmarks hebben. Het ontwerp van Zaha Hadid is niet alleen innovatief, het zet onze haven nog meer op de wereldkaart en het is er bovenal in geslaagd om een architecturale vertaling te geven van het succes dat onze haven over de eeuwen heen heeft gekend. Ik hoop van harte dat het ook symbool zal staan voor een nieuwe gouden tijd voor onze haven en onze stad”, aldus havenschepen Marc Van Peel.
Hoofdzetel
Het nieuwe Havenhuis is de werkplek van 500 medewerkers van het Havenbedrijf. Zij zaten tot voor kort verspreid over verschillende vestigingen, waaronder de vroegere hoofdzetel van het Havenbedrijf aan de Entrepotkaai. Vanuit de behoefte om zowel de administratieve als technische diensten onder hetzelfde dak te huisvesten, werd de zoektocht naar een nieuwe hoofdzetel gestart. De brandweerkazerne aan kaai 63, een replica van een Hanzehuis waar sinds eind jaren ’50 de technische diensten van het Havenbedrijf zaten, leek een ideale locatie. De brandweer zou de kazerne, die niet meer beantwoordde aan de noden van de moderne brandweer, in 2009 verlaten. Wat restte was een prachtig en beschermd monument dat het Havenbedrijf graag wilde integreren in zijn nieuwe hoofdzetel. Uit 100 bureaus is uiteindelijk gekozen voor Zaha Hadid Architects, onder meer omdat het project het meest het bestaande gebouw in zijn waarde liet als monument en er een apart object aan toevoegde. Historisch onderzoek benadrukte de noord-zuid-as op het terrein, met het Kattendijkdok dat het stadscentrum met de haven verbindt, waarlangs de uitbreiding zich oriënteerde.
In de hoogte
Vanwege zijn uitzonderlijke locatie, omringd door water, werden de vier gevels van het gebouw oorspronkelijk als gelijkwaardig ontworpen. Dit zette Hadid ertoe aan om te kiezen voor een uitbreiding in de hoogte, in plaats van een aangrenzend volume waarbij ten minste een van de bestaande gevels verborgen zou worden. Verder benadrukte de historische analyse ook de rol van de oorspronkelijk voorziene toren, een groots en imposant element van het Hanzehuis-model van de brandweerkazerne. Hoewel de toren nooit werd voltooid als onderdeel van de constructie van de brandweerkazerne, rechtvaardigde het evenwel een gedurfde verticale stelling als bekroning van het bestaande gebouw. Deze drie voornaamste uitgangspunten waren de basis van het ontwerpvoorstel van Zaha Hadid: een zorgvuldig gebeeldhouwde compositie van een balkvormig volume dat boven het bestaande gebouw zweeft.
Glazen gevel
Verwijzend naar de uitzonderlijke locatie van het gebouw, omgeven door water, werd voor de uitbreiding een volledig glazen gevel ontworpen die rimpelt als golven en daardoor het complexe spel van tinten en kleuren in de lucht weerspiegelt. De perceptie van een glazen massa die werd geslepen om het nieuwe gebouw een fonkelende verschijning te geven, speelt in het thema van Antwerpen als diamantstad. De nieuwe uitbreiding lijkt een geslepen vorm die van uitdrukking zal veranderen volgens de intensiteit van het aanwezige daglicht.
Panoramische uitzichten
Het merendeel van de glazen driehoeken is transparant, terwijl sommige ondoorzichtig zijn. De zorgvuldig bepaalde mix hiervan verzekert voldoende zonlicht in het hele gebouw, terwijl ook de warmtetoetreding gecontroleerd gebeurt om ten alle tijden optimale werkomstandigheden te garanderen. Tegelijkertijd zorgt de afwisseling van transparante en ondoorzichtige gevelpanelen voor een zorgvuldige balans tussen panoramische uitzichten over de Schelde, de stad en de haven en ruimtelijke afscherming.
Duurzaam karakter
De ontwerpers van het nieuwe Havenhuis kregen al tijdens de Open Oproep procedure een opdracht naar duurzaam bouwen mee. Hoewel een beschermd historisch gebouw diende te worden geïntegreerd in het ontwerp, werden toch hoge standaarden op het gebied van duurzaamheid bereikt door de integratie van specifieke, duurzame toepassingen. Een boorgat-energie-opslagsysteem met warmtepompen pompt water tot een diepte van 80 meter onder het grondniveau op meer dan 100 locaties rond het gebouw voor verwarming en koeling van het gebouw. Op die manier kan voldaan worden aan 72% van de totale energiebehoefte van het gebouw.
Succes van de haven
Antwerpen beschikt over de unieke combinatie van een inlandhaven met de nautische toegankelijkheid van een diepzeehaven voor de grootste containerschepen. Goederen en producten worden quadri modaal naar het achterland gedistribueerd: over de weg, het water, per spoor en via pijpleidingen. De haven is het belangrijkste knooppunt van het West-Europese pijpleidingennetwerk en dankzij haar strategische ligging, in het hart van de Europese productie- en afzetmarkt, biedt ze bedrijven een uitstekend georganiseerd logistiek platform met tal van transportmogelijkheden naar het achterland. Daarnaast is de haven van Antwerpen, die beschikt over een uitstekend netwerk van logistieke en maintenance partners, ook een centrale hub voor het aanvoeren van grondstoffen en het beleveren van overzeese markten. Belangrijk is de goede connectiviteit van Antwerpen naar zowel het voorland als het achterland. De mate van die verbondenheid, de overslagfunctie, is samen met de goede arbeidsethos de kern van het succes van de haven. De haven van Antwerpen boekte in 2015 een recordoverslag van meer dan 200 miljoen ton. De positieve trend zet zich in 2016 verder door.
