Foto: PortPictures
De ambities van het Amsterdamse havenbedrijf als cruisehaven zijn niet gering. In 2030 moet de Amsterdamse havenregio verreweg de belangrijkste zee-cruisebestemming van Nederland, wat het overigens nu al is, maar veel belangrijker, ook één van de top-tien bestemmingen in Noordwest-Europa zijn. Zo staat het in de half mei gepubliceerde ontwerp-Havenvisie 2030 van het Havenbedrijf Amsterdam.
Volgens deze visie komt bij cruise de diversiteit van de Metropoolregio Amsterdam in al haar facetten prachtig samen, denk aan de internationale bereikbaarheid via de luchthaven Schiphol, de veelvoud aan toeristische attracties, maar ook de trainingsfaciliteiten. Wat dat laatste betreft heeft Carnival Corporation, moedermaatschappij van grote cruiserederijen als Holland America Line, P& O Cruises en Cunard, vorig jaar besloten in Almere een groot trainingscentrum voor het personeel van de cruiseschepen te vestigen.
Als het aan het Havenbedrijf ligt, moet Amsterdam tegen die tijd ook vaker dan nu de zogeheten ‘turn-around’ haven voor cruiseschepen zijn waarbij de reis in Amsterdam aanvangt en eindigt. Voor de regio levert dit extra inkomsten op van passagiers die voor of na de cruise in Amsterdam verblijven. Volgens cijfers van de European Cruise Council over 2012 viel Amsterdam nog net buiten de top-10 van cruisehavens in Noordwest-Europa na Southampton (1,5 miljoen), Kopenhagen (840.000), Lissabon (522.604), Stockholm (470.000), St. Petersburg (452.000), Bergen (446.406), Talinn (440.504), Hamburg (430.000), Helsinki (368.000) en Kiel (350.000).
Het Havenbedrijf Amsterdam verwacht tot 2030 een groei van het aantal aanlopen van zee-cruiseschepen van 137 in 2013 naar 250 in 2030 in Amsterdam en een stijging van het aantal passagiers van 300.000 in 2013 tot 450.000 in 2030. Aanvullend wordt in IJmuiden een groei van aanlopen van zee-cruiseschepen van 39 naar 70 verwacht. Bij de riviercruise gaat het om een stijging van 350.000 passagiers nu tot 450.000 in 2030.
Om de verwachte groei in aanlopen na oplevering van de nieuwe grote zeesluis bij IJmuiden (2019) te kunnen opvangen, moet de terminalcapaciteit voor zowel zee- als riviercruises in 2030 flink zijn uitgebreid met een tweede terminal in zowel Amsterdam als IJmuiden. Cruise is dan regionaal georganiseerd (zeecruise Amsterdam met IJmuiden en de riviercruise Amsterdam met Zaanstad).
Volgens het Havenbedrijf Amsterdam maakt een dergelijke organisatie het ook mogelijk om een breed scala aan cruisesegmenten aan de metropoolregio te binden. Van luxe cruises in het hoogste segment, tot stedentrips. Dit wil het Havenbedrijf bereiken samen met de regionale partners PTA (Passenger Terminal Amsterdam), Felison Terminal in IJmuiden, Amsterdam Cruise Port, overige nautische dienstverleners en de toeristische sector in de stad en omliggende gemeentes.
Afgezien van alle ambities is de Amsterdamse havenregio natuurlijk nu al een aantrekkelijke bestemming voor cruiseschepen. Afgelopen jaar kwamen er 176 zee-cruiseschepen naar de hoofdstad en IJmuiden (respectievelijk 137 en 39). De toegevoegde waarde van de zeecruise bedraagt gemiddeld een half miljoen euro aan bestedingen van passagiers, bemanning en rederijen per schip.
Amsterdam is een belangrijke cruisehaven voor de stedentrips rond de Noord- en Oostzee-stedentrips en reizen naar de Noorse fjorden. Ook de riviercruise is een groeimarkt, met 1483 riviercruiseschepen in 2013. De stad Amsterdam blijft een grote toeristische trekpleister evenals de Keukenhof en Zaanse Schans. De nabijheid van Schiphol is volgens de Havenvisie de kers op de taart.
De hoofdstad is inmiddels niet alleen een doorvoerplek voor cruises, maar ook een thuishaven voor de zeecruise. En natuurlijk hoopt het Havenbedrijf dat na Carnival Corporation ook andere grote cruiserederijen de metropoolregio Amsterdam kiezen als locatie voor de vestiging van hun centra voor training en opleiding van hun personeel.
Wat beslist meehelpt is dat de Europese cruisemarkt groeit. Het aantal cruiseschepen neemt toe, zowel in aantal als in omvang. Hoewel het cruiseseizoen traditioneel van april tot oktober loopt, neemt de vraag buiten dit seizoen ook toe. De nieuwe generatie cruiseschepen is met ca. 4000 passagiers significant groter dan in 2005 (ca. 3000 passagiers).
Ook op de riviercruise vindt in hoog tempo schaalvergroting plaats. In het verleden was een groot schip 110 meter lang, anno 2014 is dat 135 meter. Door de schaalvergroting en de beperkte omvang van de bestaande zeesluis, loopt Amsterdam aan tegen de capaciteit. Mede daardoor is volgens het Havenbedrijf het aantal zeecruiseschepen in 2013 licht gedaald (-6 procent) ten opzichte van 2012 (van 144 naar 137). Tot de oplevering van de sluis wordt rekening gehouden met een mogelijke daling van het cruisesegment.
Ondertussen beleeft ook het aantal riviercruises momenteel een spectaculaire groei als nooit tevoren. In 2013 brachten rond de 2400 rivier-cruiseschepen een bezoek aan Noord-Holland waarvan niet minder dan 1500 Amsterdam aandeden. Overigens wordt voor dit jaar toch weer een groei van het aantal zeecruises verwacht met 189 schepen die Amsterdam of IJmuiden zullen aandoen. Dit werd eind maart bekendgemaakt door Hans Gerson, voorzitter van Amsterdam Cruise Port (ACP), ter gelegenheid van de opening van het cruiseseizoen.
ACP is een non-profit organisatie die werkt aan de promotie van Metropool Amsterdam en Noord-Holland als cruisebestemming door middel van groei van aanlopen en passagiers. In ACP werken overheden en bedrijven, in totaal 48 deelnemers, samen om cruisemaatschappijen de best mogelijke service te bieden. Partners zijn Amsterdam Marketing, de passagiersterminals in Amsterdam en IJmuiden, de havenautoriteiten, cargadoors, touroperators, diverse attracties en toeristische dienstverleners, hotels, lokale en provinciale overheden.
Amsterdam Cruise Port coördineert het project Riviercruise Noord-Holland in samenwerking met de provincie Noord-Holland en acht steden; Amsterdam, Alkmaar, Den Helder, Enkhuizen, Haarlem, Hoorn, Medemblik en Zaanstad (met Zaandam en Zaanse Schans). Al deze steden hebben de afgelopen jaren aanzienlijk geïnvesteerd in hun cruisefaciliteiten en hopen meer cruiseschepen in hun havens te kunnen ontvangen. En na Amsterdam mogen vooral Hoorn, Enkhuizen en Alkmaar jaarlijks al honderdduizenden cruisepassagiers ontvangen.
Gerson verklaart het succes van de riviercruise mede door het stimuleringsprogramma van de provincie Noord-Holland en acht gemeenten dat is uitgevoerd door ACP vanaf 2008. Maar ook de verbetering van de infrastructuur, vaak mede mogelijk gemaakt met gelden van de Provincie Noord-Holland, draagt haar steentje bij. Zo moet bijvoorbeeld dit jaar de vernieuwde aanlegsteiger aan de Westerdokdijk in Amsterdam beschikbaar komen om de verdere groei van de riviercruiseaanlopen op te vangen.
Volgens Gerson is het economisch belang van de cruisesector voor deze regio inmiddels gestegen naar zo’n 150 miljoen euro. In 2008 brachten rivier- en zeecruiseschepen zo’n 470.000 passagiers naar de Amsterdamse havenregio, vorig jaar waren dit er circa 650.000.
Om aan te geven hoe belangrijk riviercruises inmiddels zijn voor Amsterdam en de rest van Noord-Holland, memoreerde Gerson de doop van negen nieuwe riviercruiseschepen van Viking River Cruises op maandag 17 maart in Amsterdam. Om de circa 1500 schepen in de hoofdstad een goede ligplaats te garanderen, spant ACP zich in voor een goede regionale samenwerking. Hierdoor kunnen deze schepen in tijden van grote drukte uitwijken naar andere steden in de regio.
Vanwege het grote succes van de riviercruises, gaat ACP ook na zes jaar onverminderd door met het stimuleringsprogramma van deze snel groeiende bedrijfstak.
Tijdens de Seatrade Miami (10-13 maart), de belangrijkste cruisebeurs ter wereld, hebben Amsterdam en IJmuiden opnieuw deelgenomen aan het Holland Paviljoen. Het traditionele Amsterdam-ontbijt trok wederom meer buitenlandse rederijen van zee- en riviercruises. Coster Diamonds en Gassan Diamonds verlootten traditiegetrouw een diamant onder de aanwezigen. Ook het Happy Hour, waarbij de nieuwe consul-generaal Nathalie Olijslager de openingsspeech hield, trok veel belangstelling.
In maart heeft de Amsterdamse haven de Cruise Insight Award gewonnen voor ‘Most Efficient Port Services’. Dit vanwege de uiterst efficiënte samenwerking tussen alle betrokken partijen bij de afhandeling van cruiseschepen en hun passagiers. Ook kreeg de Amsterdamse haven een nominatie voor ‘Guest Port Services Award ‘van Royal Carribean Cruise Line, goed voor circa vijftien procent van de calls in Amsterdam.
Gerson merkte verder op dat de cruisesector steeds belangrijker wordt voor de toeristische en culturele sector in Amsterdam en omgeving. Dat het Rijksmuseum en de Zaanse Schans recent lid zijn geworden van ACP, is volgens hem een treffend bewijs.
