Een grote nieuwe zeesluis aanleggen terwijl in datzelfde gebied de scheepvaart gewoon doorgaat, het lijkt moeilijk voorstelbaar, en toch moet dat kunnen, aldus André Mulder, hoofd operatie van Port of Amsterdam en vanuit het havenbedrijf als eindverantwoordelijke direct betrokken bij de bouw. Een vertrouwen dat is gebaseerd op, zoals Mulder dat kenschetst, “een stevig regime van afspraken met de aannemer” over een zo veel mogelijk ongestoord gebruik van de bestaande Noordersluis, de huidige zeesluis in IJmuiden. De aanleg is dit voorjaar begonnen en moet drie jaar in beslag gaan nemen. Volgens het hoofd operatie is de planning dat de Noordersluis over die hele drie jaar als gevolg van de bouw in totaal nog geen 24 uur gestremd zal zijn. “Je kunt zoiets natuurlijk niet aanleggen zonder dat er enige hinder ontstaat. In vergelijking met wat we nu soms aan stremming ondervinden door storingen of onderhoud aan de Noordersluis is dat goed te overzien,” zegt Mulder. “De Middensluis gaat er een aantal dagen uit maar dat kunnen we operationeel met de andere sluizen goed opvangen.”
Verbetering toegankelijkheid
Daar staat tegenover dat de nieuw aan te leggen zeesluis, net als de Noordersluis na oplevering in 1929 heel lang was, opnieuw de grootste van de wereld wordt. Maar veel belangrijker natuurlijk is dat deze nieuwe schutsluis de toegankelijkheid van de haven van Amsterdam aanzienlijk zal verbeteren. Mulder: “We kunnen dan significant grotere schepen schutten. We gaan van nu 400 meter in de Noordersluis naar 500 meter in de nieuwe. Dat betekent dat de grootste schepen van tegenwoordig 350 tot 400 meter makkelijk kunt schutten.” De nieuwe sluis wordt ook nog eens 20 meter breder, van 50 meter voor de Noordersluis naar 70 voor de nieuwe, wat betekent dat er ook makkelijker meerdere schepen tegelijk kunnen worden geschut. “Het breedste wat we nu kunnen schutten is 45 meter en dat gaat een stuk breder worden. Dat betekent dat je aanzienlijk grotere bulkcarriers en tankers kunt ontvangen. Je kunt straks zelfs twee panamaxen tegelijk schutten. De voordelen zijn dus dat je grotere en samen meer schepen tegelijk kunt schutten. Dat vergroot de toegankelijkheid tot je haven enorm,” stelt het hoofd operatie vast.
Niet meer wachten op hoog tij
Een ander belangrijk winstpunt van de grote nieuwe zeesluis zal zijn dat veel grote, diepstekende schepen, meestal bulkcarriers of tankers, niet meer hoeven te wachten op hoog tij om de sluis te kunnen binnenvaren. Dat moet nu nog vaak omdat voor de Noordersluis vanuit zee komend een drempel ligt. De nieuwe zeesluis krijgt een maximale diepgang van 18 meter en wordt daarmee getijde-neutraal. Overigens blijft het noodzakelijk om heel diepstekende bulkcarriers te lichteren voordat ze het Noordzeekanaal passeren op weg naar de haven van Amsterdam. De Velsertunnel beperkt de maximaal toegestane diepgang in het Noordzeekanaal tot 13,75 meter. “Bij de aanleg van de Noordersluis in 1929 kon men zich toen niet voorstellen dat schepen zo groot en diepstekend zouden gaan worden,” verklaart Mulder. Zoals het er nu naar uitziet moet de nieuwe zeesluis, groter dan de sluis van het nieuwe Deurganckdok in Antwerpen en ook groter dan de nieuwe sluizen in het Panamakanaal, in oktober 2019 operationeel kunnen zijn. “Ik denk dat dan de bestaande vloot veel makkelijker de sluis op weg naar of vanuit de haven van Amsterdam kan passeren en dat er ook veel dubbele schuttingen zullen gaan plaatsvinden van meerdere schepen tegelijk,” zegt het hoofd operatie. Het schutten van de schepen zelf vergt tussen een half uur en een uur. Mulder: “Maar wat moeilijk te voorspellen is hoe snel een schip naar binnen vaart en hoeveel tijd het nodig heeft om vast te leggen. De totale schuttijd hangt vooral af van de grootte en de manoeuvreerbaarheid van een schip.” Want pas als het schip vastligt kan gelijk water worden gemaakt. Dat nivelleren van de waterstand in de sluis met die daarbuiten gebeurt straks sneller want via de sluisdeuren zelf en niet meer via leidingen in de kades.
Stochastisch proces
Maar hoe mooi die nieuwe sluis ook wordt, het voorkomt niet dat ook in de toekomst schepen soms zullen moeten wachten. Want afgezien van lijndiensten blijft een groot deel van de scheepvaart onvoorspelbaar in haar dienstregeling. Mulder. “Het blijft een stochastisch proces. Schepen komen in kuddes. Op een drukke dag hebben we 26 schuttingen en op een rustige maar vijf in de Noordersluis.” In 2014 was de sluis in verband met het verhelpen van storingen een aantal weken slechts 12 uur per dag beschikbaar. “Dan moet je er een planning op loslaten welk schip wanneer de sluis mag passeren. Dan kunnen wachttijden al snel een dag oplopen. Wij hebben in die periode met alle nautische diensteverleners een heel gedisciplineerde regime gevoerd en door optimale samenwerking konden we verassingen voorkomen. Alle gebruikers van de Noordersluis wisten precies waar ze aan toe waren. Dat werkte heel goed, maar liet tegelijkertijd zien dat we een nieuwe zeesluis hard nodig hebben. Met de komst van de nieuwe zeesluis stellen we onze toekomst als haven dan ook zeker.”
