De Belgische gasinfrastructuurbeheerder Fluxys, tegenhanger van de Nederlandse Gasunie, maakt zich op voor een doorbraak in het kleinschalig gebruik van vloeibaar gemaakt aardgas (LNG). In dit kader werkt Fluxys met partners gestaag door aan de uitbreiding en de versterking van de infrastructuur voor de distributie van LNG als brandstof voor de scheepvaart, voor de vrachtwagens die transport over lange afstanden doen en voor de industrieën in zones die niet aangesloten zijn op het aardgasnetwerk (deze toepassingen worden aangeduid als kleinschalig LNG).
Op het terrein van de terminal is druk gewerkt aan de oplevering van het tweede trucklaadstation dat inmiddels operationeel is. De laadcapaciteit voor trucks in Zeebrugge zal daarmee verdubbelen van 4000 naar 8000 laadoperaties op jaarbasis. Het faciliteren van de distributie van LNG via trucks is voor Fluxys van groot belang omdat lang niet alle mogelijke gastoepassingen zijn aangesloten op het gasleidingennetwerk. Van de truckladingen is rond de 50 procent bestemd voor industriële klanten in Europa die niet via een leidingnet zijn ontsloten. De andere helft gaat voor 40 procent naar afnemers in het wegtransport en 10 procent naar zee- en binnenvaart.
Daarnaast is er een stijgende vraag naar LNG in tankcontainers. Veel hiervan gaat per ferry of containerschip naar klanten in Noordwest-Europa. Zo is Fluxys bijvoorbeeld betrokken bij het Pipe on Jetty-project in Gothenburg dat deze maand in gebruik wordt genomen. De hiervoor benodigde LNG wordt aangevoerd vanaf de Zeebrugge terminal. Ondertussen loopt een keer per maand de Coral EnergICE Zeebrugge aan. Met een laadvermogen van 18.000 kubieke meter distribueert dit schip de LNG vanuit Zeebrugge in onder andere Zweden en Finland. De Coral EnerICE is een ijsversterkte gastanker van de Rotterdamse rederij Anthony Veder die ook tijdens de wintermaanden op de Oostzee kan blijven varen. In Scandinavië varen al tientallen schepen op LNG rond en ook stijgt het gebruik hiervan in industrie en huishoudens.
Uitbreiding bunkerfaciliteiten
Naast deze hubfunctie van de terminal is Fluxys ook druk bezig om de infrastructuur voor het gebruik van vloeibaar aardgas in België zelf te versterken. In de haven van Antwerpen kunnen aan kaai 526 schepen LNG bunkeren vanuit trucks (truck-to-ship operatie). Inmiddels maken hier maandelijks twee à drie binnenvaartschepen gebruik van. Er loopt een project om een LNG-opslagtank te bouwen en ook ship-to-ship-transfers via LNG-bunkerschepen mogelijk te maken. De verwachting is dat het vorig jaar in gebruik genomen LNG-bunkerschip ENGIE Zeebrugge op termijn ook afnemers in de haven van Antwerpen zal gaan bedienen. Veel reders, vooral degene die actief zijn in de shortsea, overwegen hun nieuwbouwschepen op LNG te laten varen. In de haven van Zeebrugge bedient de ENGIE Zeebrugge al een tweetal op LNG varende autocarriers. Maar binnenkort zullen daar ook een paar ferry’s bij komen.
Naast de scheepvaart ontwikkelt vooral het wegtransport zich steeds sterker als afnemer voor LNG. Na de eerste LNG-tankstations van Total in Kallo (bij Beveren onder de rook van Antwerpen) en Eric Mattheeuws Transport in Veurne vlakbij de Franse grens worden er inmiddels in Lokeren (door Tankterminal) en door Shell in Herstal (bij Luik) twee bijkomende LNG-tankstations in dienst genomen. Het project voor de bouw van een vijfde LNG-tankstation is dat van transporteur Remitrans in Ninove. Daarnaast zijn er nog een paar projecten voor de bouw van LNG-tankstations op korte termijn in studie.
Het gebruik van LNG in het wegtransport staat voor een doorbraak nu bijna alle grote fabrikanten van trucks ook dual-fuel motoren voor gebruik van LNG aanbieden. Een paar fabrikanten (waaronder Iveco) stelt zelfs trucks ter beschikking die enkel op LNG rijden, wat nog veel beter is voor wat betreft de uitstoot van schadelijke polluenten en broeikasgassen. Het directoraat-generaal MOVE van de Europese Commissie verwacht dat het gebruik van LNG in het transport tegen 2025 is gegroeid tot 17 BCM (miljard kubieke meters) per jaar. Dat staat gelijk aan het jaarlijkse aardgasverbruik van België. Naast een aantal transportbedrijven hebben ook enkele bekende Franse supermarktconcerns grote aantallen op LNG rijdende trucks besteld. Op LNG rijdende trucks zijn niet alleen veel schoner dan diesel aangedreven vrachtwagens maar maken ook nog eens aanzienlijk minder herrie waarmee bedrijven hun milieu-imago flink kunnen oppoetsen. Naast vrachtwagens kennen bussen ook een doorbraak, met een op LNG rijdend model van Scania dat op de IAA in Hannover is tentoongesteld.
Augustus recordmaand
In augustus legden maar liefst 12 schepen aan op de LNG-terminal in Zeebrugge: 5 kwamen lossen, 5 kwamen laden en 2 andere kwamen voor rechtstreekse scheepsoverslag. Een recordmaand voor de scheepstrafiek sinds de indiensstelling van de terminal in Oktober 1987. Sinds begin dit jaar tot eind september ontving de terminal van Fluxys al 53 LNG-schepen. Dat is nu al meer dan de 37 schepen voor het volledige jaar in 2017. Wie weet breekt de terminal het record van de laatste 5 jaar, namelijk 69 schepen in 2015. Het absolute record was 82 schepen in 2009.
Nieuwbouw vijfde tank
Medio volgend jaar vindt de oplevering plaats van de nieuwbouw van de vijfde, grootste opslagtank op de terminal in Zeebrugge waardoor de aanvoer en de overslag van LNG vanuit het Russische Yamal volop van start kan gaan. De terminal omvat momenteel vier tanks waarvan de eerste drie van 80.000 kubieke meter, en de vierde van 140.000 kuub. De aanbouw van de vijfde tank, die dus maar liefst 180.000 kuub LNG kan bevatten (dat lijkt veel maar een van de zestien, grote nieuwe LNG-carriers voor het Yamal-gas vervoert 170.000 kubieke meter LNG), zal de totale opslagcapaciteit verhogen tot 560.000 kuub LNG.
De terminal van Fluxys in Zeebrugge is door de Russen gekozen als hub voor de overslag in West-Europa van hun aardgas dat wordt gewonnen op het in de Poolcirkel gelegen schiereiland Yamal en verder wordt vervoerd naar andere afzetmarkten aan boord van conventionele methaantankers. Dit aardgas wordt in Zeebrugge aangevoerd met grote, ijsbrekende LNG-tankers die een groot deel van het jaar kunnen blijven doorvaren, ook als het poolijs 2 meter dik is. De LNG-terminal in Zeebrugge biedt momenteel 150 aanmeerrechten voor rechtstreekse LNG-scheepsoverslag tot eind 2018, en in dit kader zijn begin mei en begin augustus al de eerste ladingen LNG vanuit Yamal in Zeebrugge aangevoerd om deze van schip-naar-schip over te pompen op andere methaantankers die de lading elders kunnen distribueren. Die aanmeerrechten zijn tegen een concurrerende prijs beschikbaar volgens het ‘first come, first served’ principe.
Met het Russische Yamal-project heeft de LNG-terminal in Zeebrugge nu vier klanten die hier LNG aanvoeren en opslaan, zonder rekening te houden met de klanten die aanmeerbeurten hebben geboekt voor kleinschalige activiteiten. Naast Yamal gaat het om langjarige contracten met Total, het Franse EDFT en het Italiaanse ENI die met z’n vieren de LNG-terminal in Zeebrugge gebruiken voor aanvoer, overslag en verder vervoer van hun als LNG aangevoerde aardgas. Het meeste in Zeebrugge op de terminal aangelande gas kwam tot nog toe uit Qatar. Sinds kort biedt Fluxys ook residuele opslagcapaciteit aan zodat terminal gebruikers grotere volumes LNG kunnen lossen en voor een langere tijd kunnen opslaan.
Hoeksteen gastransportnet
Naast de terminal voor de aanvoer per schip komen bij Fluxys in Zeebrugge nog drie pijpleidingen binnen, vanuit Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en een verbinding met de LNG-terminal in het Franse Duinkerke (die onlangs deel is geworden van de Fluxys groep). In totaal bedraagt de transfercapaciteit van aardgas via Zeebrugge 57 miljard kubieke meter per jaar, genoeg om te voorzien in 12 procent van de Europese behoefte. Op jaarbasis levert Fluxys Belgium ongeveer 17 BCM aan de Belgische markt. Daarvan gaat 50 procent naar de beheerders van het nationale distributienetwerk, 25 procent naar de industriële eindverbruikers en 25 procent is bestemd voor de voeding van de elektriciteitscentrales. Daarnaast vervoert Fluxys Belgium ongeveer 28 BCM van grens tot grens voor verder vervoer naar andere eindverbruikersmarkten in Europa dankzij haar 18 interconnectiepunten met buurnetten. Hervergast LNG uitgezonden door Zeebrugge en Duinkerke terminals kan bijvoorbeeld op die manier zonder probleem bijkomende hoeveelheden rijk gas leveren aan de Duitse grens om er de overgang van laagcalorisch gas naar hoogcalorisch gas naadloos te laten verlopen.
Toekomstige energiemix
Al met al blijft Fluxys geloven in een belangrijke rol voor aardgas. Fluxys is van mening dat er geen wondermiddel bestaat voor de door de politiek gewenste energietransitie in de strijd tegen de klimaatverandering. Volgens Fluxys bestaat de beste oplossing in het vinden van een juist evenwicht door een mix van energiebronnen die elk vanuit hun eigen sterkte bijdragen tot het geheel. Fluxys blijft er bij dat gas, gastechnologie en gasinfrastructuur integraal deel uitmaken van alle tot nog toe ter beschikking staande oplossingen voor een geslaagde energietransitie. Ze garanderen alle belanghebbenden een energievoorziening die niet alleen duurzaam en betrouwbaar is maar ook betaalbaar blijft. Overschakelen op aardgas voor verwarming en vervoer zorgt volgens Fluxys meteen voor een verlaging van zowel de CO2-uitstoot als de emissie van fijn stof en andere stoffen (NOx en SOx) die de luchtkwaliteit negatief beïnvloeden. En naarmate er naar verwachting in de nabije toekomst gaandeweg steeds meer koolstofneutraal groen gas (biomethaan, groen waterstof en synthetisch gas) in de gasinfrastructuur instroomt, kan de CO2-uitstoot verder omlaag.
