Met fraaie groeicijfers over 2016 staat het voormalige Havenschap Moerdijk per 1 januari van dit jaar op eigen benen. Als naamloze vennootschap moet het nieuwe Havenbedrijf Moerdijk slagvaardiger kunnen opereren en samenwerken met anderen. Dat laatste is al in gang gezet in de vorm van ‘verkennende gesprekken’ die worden gevoerd met het Havenbedrijf Rotterdam.
Het verzelfstandigde Havenbedrijf Moerdijk overweegt meer vermogen aan te trekken door aandelen uit te geven aan derden. Het Havenbedrijf Rotterdam zou daarmee medeaandeelhouder kunnen worden van het Moerdijkse zusterbedrijf. In een eind vorig jaar uitgegeven persbericht geeft Havenbedrijf Moerdijk aan te willen uitgroeien tot hét knooppunt voor duurzame logistiek en procesindustrie in de Vlaams-Nederlandse Delta. Het Havenschap van Moerdijk is voor de verzelfstandiging niet over één nacht ijs gegaan. “Wij hebben het verzelfstandigingsproces ingezet als tweede haven na Rotterdam en vervolgens pas op de plaats gemaakt,” vertelt directeur Ferdinand van den Oever die zelf in het voorjaar van 2011 naar Moerdijk kwam.
Publieke belangen gewaarborgd
Daardoor is de Haven van Moerdijk nu de zesde verzelfstandigde zeehaven na Rotterdam, Amsterdam, Zeeland, Groningen en Den Helder. Van den Oever: “Op die manier konden we ook vergelijkingen maken van de ervaringen van andere havenbedrijven.” Voorop stond in Moerdijk volgens Van den Oever de vraag hoe de publieke belangen van de betrokken overheden (Provincie Noord-Brabant en gemeente Moerdijk), omwonenden, natuur en milieu het beste gewaarborgd konden worden. Voor het grootste deel is die al geborgd in bestaande wet- en regelgeving. De Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant waakt over de uitgifte en naleving van de milieuvergunningen. De Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant doet dat op het gebied van de veiligheid. Daarnaast zitten er nog een aantal taken in de portefeuille van de burgemeester van de gemeente Moerdijk. Die heeft een deel van die taken gemandateerd naar de havenmeester en dat blijft zoals het was.
Van den Oever: “Daarnaast hebben we een eigen haven- en terreinverordening. Wij stellen die op en laten die vervolgens vaststellen door de gemeenteraad van Moerdijk. Dat betreft hoofdzakelijk een aantal aanvullingen op de in de gemeente geldende APV (Algemene Plaatselijke Verordening). Volgens Van den Oever zijn door die langere voorbereidingstijd de publieke belangen nu uitstekend vastgelegd in de statuten en organisatie van het nieuwe Havenbedrijf Moerdijk. Dat geldt volgens de havendirecteur ook voor de regeling van de arbeidsvoorwaarden. “Wij hebben alle arbeidsvoorwaarden van alle verzelfstandigde havenbedrijven op een spreadsheet naast elkaar gezet en gekeken waar zitten de afwijkingen. Onze arbeidsvoorwaarden zijn afgeleid van de Rotterdamse regeling,” zegt Van den Oever. Voor de toekomst hoopt hij op één landelijke regeling voor al het personeel van verzelfstandigde havenbedrijven. In de havenstrategie is het meerjarenbeleid vastgesteld door de aandeelhouders, provincie en gemeente elk 50 procent. Statutair is vastgelegd dat nieuwe aandeelhouders nooit meer dan 49 procent van de aandelen kunnen krijgen zodat gemeente en provincie altijd het laatste woord houden.
Marktconforme grondprijzen
Het bedrijfsleven mag er op rekenen dat de prijzen van de grond op het terrein van Havenbedrijf Moerdijk altijd marktconform zullen blijven. “Dat kan ook niet anders omdat we een overheids-NV zijn,” zegt Van den Oever. En net als in Rotterdam zal Havenbedrijf Moerdijk jaarlijks met een afvaardiging van de Bedrijvenkring Industrieterrein Moerdijk (BIM) en BZW (Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging) overleggen over de nieuw vast te stellen tarieven. “Het is zeker niet onze doelstelling zoveel mogelijk winst te maken,” verzekert Van den Oever. Voorop staat het verwezenlijken van de havenstrategie en daarin gaat het vooral om het aantrekken van meer investeringen die leiden tot meer bruto-toegevoegde waarde en extra werkgelegenheid. Tegelijkertijd wil het Havenbedrijf Moerdijk natuurlijk wel financieel gezond blijven. “We maken een hele mooie start want we zijn een financieel gezond bedrijf. Dat waren we de afgelopen jaren ook al met een vrij constante omzet en winst die we toevoegen aan de algemene reserve,” aldus de havendirecteur. Vanaf 2007 worden alle gronden uitgegeven in erfpacht. Van den Oever: “De afgelopen jaren hebben we ook gewerkt aan het vergroten van de transparantie van de organisatie. We zijn nu zo transparant mogelijk. Alle kwartaalcijfers en de begroting zijn met alle ratio’s op de site terug te vinden. Wij doen goede investeringen in de infrastructuur zodat onze bedrijven maximaal kunnen blijven investeren in hun eigen activiteiten.”
Nieuwe Raad van Commissarissen
Verder moet de raad van commissarissen zorgdragen voor de verdere aansturing van het bedrijf. Hiervoor zijn inmiddels drie leden gevonden in de persoon van Peter van Laarhoven (voorzitter), tot 2016 directeur Corporate Development van de Schiphol Group. Hij was voorzitter van de commissie Van Laarhoven, een onafhankelijke commissie die de minister van (toen nog) Verkeer en Waterstaat heeft geadviseerd over innovatie in de logistiek. De twee andere leden zijn Jan van der Eijk, tot 2010 Chief Technology Officer van Shell die veel kennis en ervaring op het gebied van duurzaamheid met zich meebrengt. Marjolein Jansen is sinds 2015 vicevoorzitter van het college van bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarvoor was ze lid van de STC groep, een kennis- en onderwijsinstelling voor scheepvaart, transport en het havenindustrieel complex. “Daarmee hebben we een heel mooi team waar we veel aan gaan hebben,” zegt Van den Oever. Het Havenbedrijf Moerdijk heeft dertig full-timers in dienst en is volgens de directeur een echte regie-organisatie. “Wij proberen zoveel mogelijk uit de markt te halen in plaats van alles zelf te willen doen,” verduidelijkt Van den Oever. Zo’n organisatie vraagt volgens de directeur een hele goede vorm van opdrachtgeverschap en management. Bij het verlenen van opdrachten moet het Havenbedrijf heel goed weten wat het precies wil bereiken. Havenbedrijf Moerdijk kent zo vier programmamanagers die elk verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van een deel van de havenstrategie.
Een andere manier van kijken
Van den Oever: “Henk Schakenraad is bijvoorbeeld onze programmamanager Infrastructuur en Beheer. In die functie is hij verantwoordelijk voor alles wat je buiten ziet. Maar hij heeft slechts één medewerker in operationele dienst. Zoiets vergt dus wel een bepaalde manier van kijken. De afgelopen jaren hebben we ontzettend ons best gedaan om ons daarin te bekwamen.” Dat betekent dat er de afgelopen jaren ook andere mensen in het bedrijf zijn aangetrokken die passen bij de dynamiek van de organisatie zoals de aandeelhouders en Van den Oever voor ogen stond. Maar inmiddels staat er dankzij de wat langere voorbereidingstijd nu ook daadwerkelijk een organisatie die is berekend op de opgaven en klaar is voor alle veranderingen die er nog gaan komen in 2017 en daarna. Het afgelopen jaar 2016 heeft Havenbedrijf Moerdijk volgens Van den Oever ‘heel mooi’ kunnen afsluiten. Zowel de zee- als de binnenvaart groeiden waarbij de directeur met name wijst op de groei van de overslag in de zeevaart van 6,8 procent in tonnen. Het aantal zeeschepen dat Moerdijk aandeed groeide met maar liefst 7,4 procent. Dat komt volgens Van den Oever doordat niet alleen de natte bulk van olie- en chemische producten weer op het niveau van voor de crisis is, maar ook door de groei in het short-seaverkeer.
Nieuwe verbinding op Oslo
Rederij A2B-online van transportondernemer Gerard de Groot breidt het aantal afvaarten vanuit de haven van Moerdijk op havens in het Verenigd Koninkrijk gestaag uit. Inmiddels is hiervoor een derde schip aangekocht. Maar in november heeft zich ook het Noorse Viasea in Moerdijk gevestigd met een wekelijkse lijndienst op Oslo. Daarnaast heeft Moerdijk nu vaste short-seaverbindingen met Spanje en Portugal. “Je ziet dat de focus op short-seaverbindingen vruchten afwerpt,” stelt Van den Oever naar tevredenheid vast. Maar ook met de spoorverbindingen gaat het goed. Van den Oever: “We hebben nu vijf keer in de week een verbinding op Milaan en op Duisburg en het eerste kwartaal van dit jaar krijgen we er ook een op Spanje.“ Ondertussen is het Havenbedrijf Moerdijk ook begonnen met de voorbelasting als voorbereiding op het bouwrijp maken van de grond voor het toekomstige Logistiek Park Moerdijk. Het wachten hiervoor is op een nieuwe beslissing van de Raad van State. De belangstelling hiervoor is groot, aldus Van den Oever.
